ဗို႔အားက်ျခင္း၏ သက္ေရာက္မႈမ်ား

Written by: တကၠသိုလ္မိုးဝါ

လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားေပးပို႔မႈ မမွန္ျခင္း၊ ပရမ္းပတာမီးသြယ္၍ ျဖန္႔ျဖဴးမႈ စနစ္မက်ျခင္း စသည္တို႔ေၾကာင့္ သံုးစြဲသူထံသို႔ ေရာက္ရွိသည့္ ဗို႔အား(မီးအား) ပမာဏ လိုအပ္သည္ထက္ မ်ားစြာနိမ့္က်မည္ဆိုပါက လွ်ပ္စစ္ကိရိယာတို႔အား ဆိုးရြားေသာ သက္ေရာက္မႈ မ်ားစြာျဖစ္ေစမည္။ ဤေဆာင္းပါးတြင္ ေနအိမ္၊ ႐ံုး၊ စက္႐ံုမ်ား၌ အသံုးျပဳသည့္ လွ်ပ္စစ္ေမာ္တာမ်ား၊ ပန္႔မ်ား မည္သို႔ထိခိုက္ ပ်က္စီးႏိုင္ေၾကာင္း ေရးမည္ျဖစ္သည္။

ၾကားျဖတ္၍ လူအမ်ား အမွတ္မွား၊ ယူဆမွားေနၾကေသာ ‘ဝိုင္ယာေရွာ့ခ္’ (Wire Shock) အသံုးအႏႈန္းကို ရွင္းလိုပါသည္။ အမွန္စင္စစ္ ဝိုင္ယာေရွာ့ခ္ျဖစ္သည္ မဟုတ္ပါ။ ဝိုင္ယာေရွာ့ထ္(Wire Short)သာျဖစ္သည္။ မီးႀကိဳးတြင္ အပူႀကိဳး (လွ်ပ္စစ္စီးေသာႀကိဳး)ႏွင့္ အေအးႀကိဳး(လွ်ပ္စစ္မစီးေသာ ႏ်ဴထရယ္လ္ႀကိဳး) ရွိရာ ထိုႀကိဳးႏွစ္ေခ်ာင္းေပါက္ျပဲ၍ ပူးကပ္ထိမိသြားေသာအခါ ပတ္လမ္းတို (Short Circuit)ျဖစ္သြား၏။ မီးႀကိဳးအတိုဆံုး အေျခအေနသို႔ ေရာက္ရွိသြား၍ လွ်ပ္စစ္ခုခံမႈ (Electrical Resistance)သည္ ႐ုတ္တရက္ ပမာဏအားျဖင့္ သုညျဖစ္သြားကာ လွ်ပ္စီး(Current) ပမာဏမွာ ႐ုတ္ျခည္း အတိုင္းအဆမရွိ တအားျမင့္တက္သြားျခင္းကို ေရွာ့ထ္ျဖစ္သည္ဆိုျခင္း ျဖစ္၏။ အကာအကြယ္အျဖစ္ ပတ္လမ္းျဖတ္ခလုတ္ (Circuit Breaker) တပ္ဆင္ထားပါက ထိုခလုတ္သည္ ခ်က္ခ်င္းမဆိုင္းမတြ ျပဳတ္ (ပြင့္)သြားမည္ျဖစ္ၿပီး သံုးစြဲသူႏွင့္ လွ်ပ္စစ္ပစၥည္း ကိရိယာတို႔ကို အႏၱရာယ္ မျပဳႏိုင္ေအာင္ ခြဲထုတ္ေပးမည္ျဖစ္၏။ ဝိုင္ယာေရွာ့ထ္ျဖစ္ၿပီး မီးေလာင္သည္ဆိုျခင္းမွာ ပတ္လမ္းျဖတ္ခလုတ္ ေကာင္းေကာင္းတပ္ဆင္ မထားျခင္ေၾကာင့္လည္း ျဖစ္သည္။ ပတ္လမ္းျဖတ္ခလုတ္၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မွာ အလြန္ျမန္ဆန္ေသာေၾကာင့္ ဝိုင္ယာႀကိဳးမ်ား မီးစြဲမေလာင္မီကပင္ လွ်ပ္စီးကို ျဖတ္ေတာက္ၿပီးျဖစ္ေနပါၿပီ။
သို႔ျဖစ္၍ ေရွာ့ထ္(Short)ျဖစ္သည္ဟု ေျပာဆိုသံုးစြဲမွသာ အမွန္ျဖစ္ပါမည္။
လွ်ပ္စစ္ေမာ္တာ(Motor) အမ်ိဳးအစား မ်ားစြာရွိသည္ႏွင့္အမွ် အိမ္သံုးေရတင္ပန္႔မွအစ စက္မႈလက္မႈ လုပ္ငန္းသံုးႏွင့္ ကုန္ပစၥည္းထုတ္သည့္ စက္႐ံုအႀကီးစားအထိ သူ႔ေနရာ သူ႔လိုအပ္ခ်က္ႏွင့္ အံဝင္ခြင္က် ေမာ္တာကို ေရြးခ်ယ္၍ အသံုးျပဳရေပသည္။ မည္သို႔ပင္ျဖစ္ေစကာမူ ေမာ္တာအားလံုးကို ယင္း၏လုပ္ေဆာင္ခ်က္ ဗို႔အားလိုအပ္ခ်က္ႏွင့္ မကိုက္ညီသည့္ ဗို႔အားပမာဏျဖင့္ လည္ပတ္ခိုင္းပါက ယင္း၏စြမ္းေဆာင္ရည္ႏွင့္ ၾကာရွည္ခံမႈတို႔ မုခ်က်ဆင္းေစမည္သာ ျဖစ္သည္။ ေမာ္တာတစ္လံုး၏ တန္ဖိုးသည္ မေျပာပေလာက္ေသာ္လည္း တင္ႀကိဳေမွ်ာ္မွန္း မထားခဲ့ေသာ ေန႔စဥ္လုပ္ငန္းလည္ပတ္ျခင္း ရပ္တန္႔ထားရမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ ဆံုးရံႈးမႈသည္သာပို၍ ႀကီးမားမည္ျဖစ္သည္။
ဗို႔အားက်မႈ(မီးအားက်မႈ)သည္ အၾကမ္းအားျဖင့္ ႏွစ္မ်ဳိးရွိ၏။ ႐ုတ္ျခည္းခဏ ဗို႔အားက်မႈ(Dip)ႏွင့္ ၾကာရွည္တည္တံ့ေသာ ဗို႔အားက်မႈ(Sag)ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ ဝန္သယ္ေဆာင္ေနသည့္ ေမာ္တာတစ္လံုး လည္ပတ္ေနစဥ္ ဗို႔အားက်သြားသည္ႏွင့္ အတြင္းရွိ လွ်ပ္စီးပမာဏ ခ်က္ခ်င္းဆိုသလို တက္လာမည္။ တက္လာေသာလွ်ပ္စီးေၾကာင့္ ေမာ္တာတြင္း၌ အပူခ်ိန္ တက္လာသည့္အတြက္ ကာလတာရွည္လွ်င္ ေမာ္တာ၏ လွ်ပ္စစ္နန္းႀကိဳးမ်ား အားပတ္ထားသည့္ လွ်ပ္တားပစၥည္း (Insulation)တို႔လည္း ေပ်ာ္ဝင္ပ်က္စီး၍ နန္းႀကိဳးမ်ားအခ်င္းခ်င္း ထိကပ္ေရွာ့ထ္ျဖစ္ၿပီး ေလာင္ကြ်မ္းသြားမည္ျဖစ္၏။ ကိန္းဂဏန္းျဖင့္ တြက္ခ်က္ၾကည့္ရပါလွ်င္ ဗို႔အား ၁ဝ ရာခိုင္ႏႈန္း က်သည္ဆိုပါစု႔ိ။ ၂၃ဝ ဗို႔ထဲမွ ၁ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းက်လွ်င္ ၂ဝ၇ ဗို႔က်န္မည္။ အဆိုပါ ၂ဝ၇ ဗို႔ျဖင့္ လုပ္ေဆာင္ပါက ေမာ္တာအတြက္ လုိအပ္မည့္ အစဦးလည္စြမ္းအား (Starting Torque)သည္ မလံုမေလာက္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ႀကီးမားေသာဝန္ႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားပါက ေမာ္တာစလည္ရန္ အခက္အခဲ ရွိေနေပလိမ့္မည္။

ပံုမွန္သတ္မွတ္ပမာဏထက္ ဗို႔အားျမင့္တက္လွ်င္ လွ်ပ္စီးစီးမႈနည္းသြားၿပီး ေမာ္တာတြင္းအပူခ်ိန္ ေလ်ာ့နည္းသြားလိမ့္မည္ဟု သာမန္အားျဖင့္ ထင္ေနလိမ့္မည္။ အမွန္စင္စစ္ ယင္းသို႔မဟုတ္ပါ။ ဤဗို႔အားျမင့္တက္မႈက ေမာ္တာတြင္းရွိ သံအူတိုင္မ်ားအား သံလိုက္ဓာတ္ျပည့္ဝျခင္း အေျခသို႔ တြန္းပို႔လိုက္သည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ ေမာ္တာပံုမွန္ အလုပ္လုပ္ရန္ သံအူတိုင္မ်ားသည္ သံလိုက္ဓာတ္ ပိုမိုလိုအပ္လာေသာေၾကာင့္ လွ်ပ္စီးပမာဏသည္ အလိုအေလ်ာက္ ျမင့္တက္သြား၏။ ျမင့္တက္သြားေသာ လွ်ပ္စီးက အပူခ်ိန္ကို ပိုမိုျဖစ္လာေစသည္။

ဗို႔အားအတက္အက် ျဖစ္ပြားမႈေၾကာင့္ အျခားလွ်ပ္စစ္သံလိုက္သံုး ပစၥည္းကိရိယာမ်ား၏ သက္တမ္းကိုလည္း တိုေတာင္းသြားေစသည္။ မီးေခ်ာင္းတြင္သံုးေသာ ခ်ဳတ္ (Ballast)မ်ား၊ သံလိုက္ေခြ(Solenoid)မ်ား၊ ထရန္စေဖာ္မာမ်ား၊ ရီေလး(Relay)ခလုတ္မ်ား၊ စသည္တို႔မွာ သံလိုက္အူတိုင္ကို တစ္နည္းနည္းျဖင့္ သံုးထားသည္ျဖစ္၍ ဗို႔အားအတက္အက် မမွန္မႈေၾကာင့္ ကိရိယာသက္တမ္း ထက္ဝက္ခန္႔သို႔ က်ဆင္းသြားတတ္ၾကသည္။

သံရည္က်ဳိ လွ်ပ္စစ္မီးပန္းကူး မီးျပင္းဖို (Electric Furnace) (အပူခ်ိန္ ၂ဝဝဝ ဒီဂရီဆဲလ္စီးယပ္စ္)မ်ားတြင္ ဗို႔အားက်မႈ ျဖစ္ေပၚပါက ယင္းမီးျပင္းဖိုအား တစ္စံုတစ္ရာ ထိခိုက္ျခင္း မျဖစ္ေစႏိုင္ေသာ္လည္း ကုန္ထုတ္လုပ္မႈကို ေႏွာင့္ေႏွးသြားေစမည့္အျပင္ ကုန္ထုတ္လုပ္စရိတ္ကိုလည္း ျမင့္တက္သြားေစမည္ ျဖစ္သည္။

သတင္းအခ်က္အလက္ နည္းပညာေခတ္တြင္ ဗို႔အားက်မႈေၾကာင့္ ကြန္ပ်ဴတာ၊ PLC (Programmable Logic Controller)ကဲ့သို႔ေသာ အီလက္ထရြန္နစ္ ပစၥည္းမ်ားအား ႐ုတ္တရက္ အလုပ္မလုပ္ဘဲ ရပ္တန္႔သြားေစႏိုင္သည္။ ယင္းသို႔ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ အေရးပါ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ေပ်ာက္ဆံုးသြားျခင္း၊ အပူလြန္မႈေၾကာင့္ ပစၥည္းကိရိယာမ်ား ပ်က္စီးျခင္း စသည္တို႔ ျဖစ္ပြားႏိုင္ေလသည္။
လွ်ပ္စစ္ေမာ္တာသည္ လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္မွ စက္မႈစြမ္းအင္သို႔ ေျပာင္းေပးေသာ စက္ကိရိယာျဖစ္သည္။ အႀကီးစား စက္မႈလုပ္ငန္းသံုးမွစၿပီး ပန္ကာ၊ နာရီ၊ ကြန္ပ်ဴတာဟတ္ဒ႐ိုက္ဗ္ (Hard Drive)၊ စာ႐ိုက္စက္(Printer)၊ စသည္တို႔၌သံုးေသာ ေသးငယ္သည့္ ေမာ္တာမ်ားအထိ ေမာ္တာအမ်ဳိးအစားေပါင္း ဆယ္ခ်ီ၍ရွိသည္။ ဒီစီဓာတ္ခဲျဖင့္ လည္ပတ္ေသာ စီဒီ၊ ဒီဗီဒီ၊ ဓာတ္ျပားဖြင့္စက္၊ လက္ကိုင္ေဖာက္စက္၊ သစ္သီးေဖ်ာ္စက္၊ ဖုန္စုပ္စက္တို႔တြင္လည္း ေမာ္တာအေသးစားမ်ားသည္ အသံုးဝင္လွသည္။
အထူးျပဳေမာ္တာ (Specialty Motor) စာရင္းဝင္ ‘တစ္ထစ္ေရြ႕ေမာ္တာ’ (Stepper Motor) မွာ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ ေကာင္းလွသည္။ ထိုေမာ္တာ၏ လည္ပတ္ျခင္း တစ္ပတ္တိတိကို အထစ္ေပါင္းအညီအမွ် ခြဲေဝထားၿပီး လွ်ပ္စစ္တစ္ခ်က္ ပို႔လႊတ္လိုက္တိုင္း ေမာ္တာသည္ တစ္ထစ္ေရြ႕သြား၏။ ယင္းသို႔ျဖင့္ လိုအပ္ေသာ ေရြ႕လ်ားမႈကို အတိအက် ထိန္းေပးႏိုင္ျခင္းျဖစ္သည္။ တစ္ထစ္ေရြ႕ ေမာ္တာအမ်ိဳးအစားကို ကြန္ပ်ဴတာစာ႐ိုက္စက္မ်ားတြင္ လည္းေကာင္း၊ စက္မႈသံုး ကိရိယာ တန္ဆာပလာမ်ားတြင္လည္းေကာင္း တိက်အံကိုက္မႈ လိုအပ္သည့္ေနရာမ်ား၌ တပ္ဆင္အသံုးျပဳၾကသည္။
ဗို႔အားက်မႈေၾကာင့္ လုပ္ငန္းမွန္သမွ် ေမာ္တာအနည္းႏွင့္အမ်ား အသံုးျပဳရသျဖင့္ ပစၥည္းကိရိယာမ်ားကို ျမန္ဆန္စြာ ပ်က္စီးယိုယြင္းေစ႐ံုမွ်မက လုပ္ငန္းျဖစ္စဥ္ အဆင္ေျပေခ်ာေမြ႕မႈကိုလည္း အေႏွာင့္အယွက္ ျဖစ္ေစသည္။

ဗို႔အားအလြန္အမင္း က်သြားသည္ဆိုပါက ေမာ္တာမ်ားအား ကာကြယ္ရန္ အထိန္းအညႇိအျဖစ္ တပ္ဆင္ထားေသာ ေအာ္တိုထရန္စေဖာ္မာပင္လွ်င္ လွ်ပ္စီးလြန္ေၾကာင့္ ေလာင္ကြ်မ္းသြားႏိုင္သည္။
ဤေဆာင္းပါးတြင္ပါရွိသည့္ နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ လူအမ်ားနားလည္ သေဘာေပါက္လြယ္ေစရန္ ရည္ရြယ္၍ ေရးထားျခင္းျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အခ်ိဳ႕ေနရာတို႔၌ တိက်မွန္ကန္မႈ အားနည္းေကာင္း အားနည္းေနပါမည္။ ေဆာင္းပါးေနရာရရန္ အခက္အခဲလည္း ရွိေသာေၾကာင့္ ျပည့္ျပည့္စံုစံု ေရးသားေဖာ္ျပႏိုင္ျခင္း မရွိသည္ကိုလည္း နားလည္ၾကမည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္မိပါသည္။

အလ်ဥ္းသင့္လွ်င္ ဗို႔အားက်မႈက အီလက္ထရြန္နစ္ ပစၥည္းကိရိယာမ်ားအေပၚ ဆိုးက်ဳိးမည္သို႔ သက္ေရာက္မည္ဆိုသည္ကို ေရးသားတင္ဆက္ပါဦးမည္။

Source : https://www.facebook.com/ElevenMediaGroup/photos/a.211329105571387.50706.114803668557265/715518988485727/?type=1