တေယာက္မွ မၾကိဳက္ရင္ ၂၀ ေပးရတဲ့ ေအာ္ဇီေရြးေကာက္ပြဲ

I confirmed that the government of Australia has changed  . . .
အသံ ခပ္တုုန္တုုန္ နဲ႕ ေျပာလိုုက္တဲ့ ၾသစေၾတလ် လစ္ဘရယ္ပါတီေခါင္းေဆာင္ တိုုနီအဲဘတ္ ရဲ႕ မိန္႕ခြန္း မွာ၊ အေပ်ာ္ေတြ ဘယ္ေလာက္ စြတ္ ေနမယ္ဆိုုတာေမးစရာပင္ မလိုုပါ။ ျပံဳးေနတဲ့ သူ႕မ်က္နွာ ေဘး မွာ ၊ ျပံဳးေနတဲ့ သူ႕မိသားစုု သမီး သံုုးေယာက္ရဲ႕အျပံဳးေတြ။ တကယ္ေတာ့ ၊ သူ႕ရဲ႕ ခႏၶာကိုုယ္ ၾကံ႕ခိုုင္မူ နဲ႕ အားကစားလွဳပ္ရွားမူေတြကိုုအျမဲ ဂုုဏ္ယူေနတတ္တဲ့  ျပံဳးျဖဲျဖဲမ်က္နွာ ရယ္.. . ေလဘာပါတီ ကိုု ေျပာစရာ တခုု ရသြားတိုုင္း အားရေနတတ္တဲ့ မ်က္နွာျပဳံးစပ္စပ္ ရယ္ကိုု မၾကာခဏ ဆိုုသလိုု ျမင္ေနၾက ျဖစ္ေနျပီမိုု႕ ၊ အခုု မဲ အနိုုင္ရသြားတဲ့ သူ႕မ်က္နွာဟာထူးျပီးေတာ့  ျပံဳးေပ်ာ္ေနတယ္လိုု႕ မထင္မိေတာ့။

အဲဒီလိုုပဲ ၊ မဲ ရွံဳးသြားတဲ့ ေလဘာပါတီ ေခါင္းေဆာင္ကီဗင္ရုုဒ္ မ်က္နွာကိုု ၾကည့္ေတာ့လည္း ၊ တေလ ွ်ာက္လံုုး မေက်မနပ္မူေတြနဲ႕ မဲ့ ခြက္လာခဲ့ ျပီးမွေတာ့ ၊ ထပ္ျပီး မဲ့ စရာ ရွိေတာ့ဟန္မတူ ။ အေကာင္းဆံုုး အတိုုက္အခံ အျဖစ္ဆက္လက္ၾကိဳးစားသြားမယ္လိုု႕ ထူးျခားစြာပင္ ျပံဳး ျပီး ေျပာေန ေပမဲ့လည္း  မဲ့ျပံဳး သာ ျဖစ္ေတာ့သည္။ အရင္တေခါက္ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္အျဖစ္ကေနဆင္းရတုုန္းက မ်က္ရည္က် ခဲ့သလိုု မ်ား ျဖစ္အံုုးမလားလိုု႕ စိတ္ပူပန္ေနပံုု ရတဲ့ သူ႕အမ်ိဳးသမီးက၊ေဘးမွာ အရိပ္တၾကည့္ၾကည့္။ မၾကာလွေသးခင္ ေလးငါးလ တုုန္းကမွ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ ျပန္ျဖစ္လာရတဲ့သူ ၊ အခုုေတာ့..ေနာက္ထပ္ တဖန္ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္အျဖစ္က ဆင္းေပးရေပအံုုးမည္။ ေရြးေကာက္ပြဲရွံဳးရတဲ့ အျပင္ ၊ အားလံုုးက ဒီအရွံဳးအတြက္ သူ႕မွာ တာ၀န္ရွိတယ္ ဆိုုျပီး ပါတီေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ေတာင္အလိုုမရွိ ေန ေတာ့တဲ့ ၊ သူ႕အျဖစ္က ဆိုုးေတာ့ ဆိုုးလွသည္။ သူကိုုယ္တိုုင္ကလည္း ဒီ အရွံဳးအတြက္သူ႕မွာ တာ၀န္ရွိတယ္လိုု႕ ၀န္ခံ ပါသည္။ ဒီမိုုကေရစီ ဆိုုတာမွာ နိုုင္ငံေရး ေလာကဓံ ကိုုလည္းခံနိုုင္ရည္ရွိ ဦးမွကိုုး ။

ေျပာလည္း ေျပာခ်င္စရာ ေကာင္းေလာက္ေအာင္ ေလဘာပါတီမွာသူ႕ ျပသာနာေတြနဲ႕ သူ ရွဳပ္ေထြးေနခဲ့သည္။ ရွားရွားပါးပါး အနိုုင္ရ ခဲ့တဲ့ ၆ နွစ္တာ ကာလသက္တမ္းေလးကိုု ဒီ့ထက္ရွည္ေအာင္ ဆက္မဆြဲဆန္႕ နိုုင္ခဲ့။ ကိုုယ္ေတြ ၾသစေၾတလ် ကိုု စေရာက္ေတာ့.. . ဂၽြန္ဟား၀ဒ္ အဘိုုးၾကီးရဲ႕ လစ္ဘရယ္ညြန္႕ေပါင္းအစိုုးရ က၊ သက္တမ္း ေတာ္ေတာ္ ရင့္ေနျပီ။  လံုုျခံဳေရး သံုုး ေလးေယာက္ ေလာက္ နဲ႕ ညေနတိုုင္းလမ္းေလ ွ်ာက္တတ္တဲ့ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ အဘိုုးၾကီးကိုု ၊ အားကစား၀တ္စံုု ၾကီးနဲ႕ ေအးေဆးပဲလမ္းေလ ွ်ာက္ ေနတာ ျမင္ေတာ့ သေဘာေတြ က် ခဲ့မိေသးတယ္။ ေနာက္ေတာ့. . . ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္မေျပာနဲ႕. . . ၾသစေၾတလ် တနိုုင္ငံလံုုး  သာတူညီမ ွ်စနစ္ေအာက္မွာ ဆင္းရဲ ခ်မ္းသာ မကြာလွ မခြဲျခားလွပဲ ရိုုးရိုုးရွင္းရွင္း ေနထိုုင္ၾကတာကိုု ၊ ေတြ႕လာရေတာ့၊ ဆရာၾကီး ေရႊဥေဒါင္း လိုုခ်င္တဲ့ လြတ္လပ္ မ ွ်တ တဲ့ ဆိုုရွယ္လစ္လူ႕ေဘာင္ဆိုုတာ.. ဒါပဲဟ လိုု႕ သိလာရေတာ့တယ္ ။  အဲ့ဒီေတာ့လည္း ၂၀၀၈ ခုုနွစ္မွာ လက္၀ဲယိမ္းတဲ့ ေလဘာပါတီ ထူးထူးျခားျခား အနိုုင္ရလာေတာ့ ၊ တိုုင္းျပည္အတြက္ဘာမွပိုုျပီး ဆိုုရွယ္လစ္ ထပ္ဆန္စရာ အေၾကာင္း မရွိေတာ့ ။ ဒီလိုုပဲ အားလံုုး စရိတ္မွ်ကူ စနစ္နဲ႕  လခ မ်ားမ်ားရတဲ့ လူေတြက အခြန္မ်ားမ်ားဆက္ ထမ္း. . . လခ နည္းတဲ့ လူေတြ ၀င္ေငြ မရွိတဲ့ လူေတြကိုု အစိုုးရ က အဲ့ဒီအခြန္ေတြ နဲ႕ ျပန္ ေထာက္ပံ့ ျပန္ျပဳစုု ျပန္ေစာင့္ေရွာက္. . . ဒါပါပဲ ။ အဲ့ဒီေတာ့ ေလဘာပါတီက နည္းနည္း စတန္႕ ထြင္ျပီး ၊ ေလထုုညစ္ညမ္းခ ကာဘြန္အခြန္ ေကာက္မယ္ တိုု႕ ၊  သတၱဳခြန္ေတြ တိုုးျမွင့္မယ္ တိုု႕ ၊ ဆိုုျပီး လုုပ္လာတယ္။သာမာန္ျပည္သူေတြ ကိုုုု ဘာမွမထိခိုုက္ဘူး လိုု႕ ယူဆရေပမဲ့ ၊ အခြန္ထိ မဲ့ ေကာ္ပိုုေရးရွင္းၾကီးေတြက အၾကီးအက်ယ္ကိုု လွံဳ႕ေဆာ္ ကန္႕ကြက္ၾကတယ္။ ေန႕စဥ္ ရက္ဆက္ သတင္းစာ အလယ္ တမ်က္နွာလံုုးျပည့္ေၾကာ္ျငာၾကီးေတြ ထဲ့ ျပီး သူတိုု႕ ကိုု အခြန္တိုုးရင္. . .  လုုပ္ခ လစာေတြ မေပးနိုုင္ရင္ . . .အလုုပ္ေတြ ေလ ွ်ာ့ရင္. . .  ျပည္သူေတြပဲ ထိခိုုက္မယ္ လိုု႕  ျပန္ ျခိမ္းေျခာက္တယ္။ ေရဒီယိုုေတြ တီဗြီေတြ မွာေန႕တိုုင္း ေအာ္တယ္။

 ေနာက္ေတာ့ အဲ့ဒီ အေၾကာင္းရင္းခံ ေၾကာင့္ပဲ ၊ ေလဘာပါတီ ေခါင္းေဆာင္၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ ကီဗင္ရုုဒ္ ကိုု သူ႕လက္ေထာက္ ဂ်ဳလီယာေဂးလာ့ဒ္ က၊  ပါတီ၀င္ မဲ နဲ႕ျဖဳတ္ခ်ျပီး  ပထမဆံုုး ၾကားျဖတ္ အမ်ိဳးသမီး၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ ျဖစ္လာေတာ့ တယ္။ ဂ်ဳလီယာေဂးလာ့ဒ္ က ၊ အဲဒီ Mining Super Profit Tax ကိုုနည္းနည္း ညွိေပး ျပီး ျပသာနာကိုု ေျဖေလ်ာ့ေပးလိုုက္တယ္။ ဒါေပမဲ့ မိုုင္းနင္း ကုမၸဏီ ၾကီးေတြ ၊ သတၱဳလုုပ္ကြက္ ပိုုင္ရွင္သူေဌးၾကီးေတြ အတြက္ေတာ့ ေလဘာပါတီ ဦးေဆာင္လာတာ ကိုု ဘယ္လိုုမွ ၾကည့္မရ ရွဳမရ ျဖစ္ေနမွာကေတာ့အေသအခ်ာ ။ ဒီၾကားထဲ ၊ အျဖဳတ္ခံလိုုက္ရတဲ့  ကီဗင္ရုုဒ္ကလည္း ၊ နိုုင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီး ေပးထားတာနဲ႕ မေက်နပ္နိုုင္ဘူး ။ သူ႕ကိုု အေၾကာခံလိုုက္ရတာကိုုအခဲမေၾက ဆင္ၾကံ ၾကံ ေနခဲ့တယ္ ထင္ပါရဲ႕ ။ ဂ်ဳလီယာေဂလဒ္  ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္သက္တမ္း ၃ နွစ္အၾကာ မွာ ၊ ဇာတ္လမ္းကျပန္စ ေတာ့ တယ္။

ဒီတခါ ေတာ့ ဂ်ဳလီယာေဂလာ့ဒ္ အလွည့္ပဲ ။ ပါတီထဲမွာ မဲ ျပန္ခြဲျပီး ဂ်ဳလီယာေဂလာ့ဒ္ကိုု ျပန္ျဖဳတ္ခ် လိုုက္ျပန္တယ္။ ဒီတခါေတာ့ ဂ်ဳလီယာေဂလာ့ဒ္ က ျပတ္တယ္။ မ်က္နွာၾကီးမဲ့ျပီး အီပိတ္ ဆင္ၾကံၾကံေနတဲ့ ကီဗင္ရုုဒ္ ထက္ ပိုုျပတ္သားတယ္။ ဒီတေခါက္ မဲခြဲ လိုု႕သူရွံဳးရင္ ပါလီမန္ထဲကိုု ကိုု ျပန္ကိုု မလာေတာ့ဘူး ဆိုုျပီး ၊ တခါတည္း ေပ်ာက္သြားလိုုက္တာ၊ အခုု သူတိုု႕ပါတီ ၾကီး အရွံဳးၾကီး ရွံဳးသြားတဲ့ အခ်ိန္ထိကိုု သူမ ကိုု ဘယ္မီဒီယာသတင္းမွာမွ မေတြ႕ရ ။ ဒါေပမဲ့ မေန႕ညကေတာ့ ၊ လေပါင္းမ်ားစြာ ညိမ္သက္ေနတဲ့ သူ႕ ေဖ့စ္ဘြတ္ စာမ်က္နွာကေနျပီး၊ ကီဗင္ရုုဒ္ နဲ႕ ေလဘာပါတီေခါင္းေဆာင္ တခ်ိဳ႕ကိုုအားေပးထားတဲ့ ၀ါက် တခ်ိဳ႕ နဲ႕ အတူ ၊ အနိုုင္ရ ပါတီကိုု ကြန္ဂရက္က်ဳေလးရွင္း လုုပ္ထားတဲ့စာေၾကာင္းေလးေတြ တက္လာခဲ့တယ္။ သူ႕ခမ်ာ . . . ဟိုု ေယာက္်ားၾကီး ၂ ေယာက္ကသာ ၊ မဲ နိုုင္မိန္႕ခြန္းမွာေရာ မဲရွံဳး မိန္႕ခြန္းမွာပါ ၊ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္တာ၀န္ ၃ နွစ္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့တဲ့မိန္းမ တေယာက္ နာမယ္ကိုု တခြန္းတပါဒ မွ ၊ ထဲ့မေျပာေပမဲ့ လိုု႕ ၊ သူကေတာ့ ေျပာရွာ အားေပးရွာပါတယ္။

ဘာပဲေျပာေျပာ ဒီအမ်ိဳးသမီးကိုု ေတာ့ သေဘာက်မိတယ္။ သူကိုုယ္တိုုင္အဂၤလန္ကေန ေရႊ႕ေျပာင္းအေျခခ် လာတဲ့ ေက်ာက္မီးေသြးမိုုင္းတူးသမားတေယာက္ရဲ႕ သမီး အျဖစ္၊ အလုုပ္သမား လူတန္းစား နဲ႕ သာမန္ျပည္သူေတြရဲ႕ အက်ိဳးကိုု ပိုုၾကည့္တာကေတာ့ သိသာလွသည္။၀န္ၾကီးခ်ဳပ္တေယာက္ ျဖစ္လာလိုု႕ တာ၀န္ပိုုခံ လာရတာကလြဲ လိုု႕ ေန႕စဥ္ ပါလီမန္ထဲမွာ သူမ၀တ္ေနတဲ့ အေပၚ၀တ္ ကုုတ္အက်ီ ၤေတြ ေတာင္ မွတ္မိေနရေလာက္ တဲ့ နိုုင္ငံေခါင္းေဆာင္ လုုပ္သူတေယာက္ ကိုု ျမင္ေတာ့ ၊ မုုန္႕ဟင္းခါးေရာင္းမယ္တို႕ ေကာ္ဖီဆိုုင္ဖြင့္တာတိုု႕ ထမင္းဆိုုင္ဖြင့္တာတိုု႕  ယာေတာအိမ္ၾကီးနဲ႕ ေမြးျမဴေရးလုုပ္ျပတာတိုု႕ ၊ လယ္သမားေတြေျမသိမ္းတာေတြ ရပ္ပါဆိုုျပီး လူလိုု အသံေကာင္းဟစ္ျပီး အစိုုးရပိုုင္ စက္ရံုုေတြ ေျမေတြကိုုလက္သိပ္ထိုုး ယူထားတဲ့ ျမန္မာျပည္က အသီးသီး အသက ေသာ နိုုင္ငံေခါင္းေဆာင္ ဆိုုသူမ်ားကိုုသတိရမိတယ္။  အဲဒီလိုု အေပၚယံ ေရႊမွဳန္က်ဲျပီးအထဲက ေလာက္ထိုုး ခ်စား ေနတဲ့ အုုပ္ခ်ဳပ္မူ လူေနမူပံုုစံ တခုုစီကေန   ေျပာင္းေရႊ႕ လာသူ တေယာက္မိုု႕  ၊ ( အခြန္ထမ္းရတာ ေလးလံေသာ္ျငားလည္း ) သာတူညီမ ွ်ဆိုုရွယ္လစ္၀ါဒ စစ္စစ္ကိုု မူအားျဖင့္ နွစ္သက္ေထာက္ခံ မိတာ ဆန္းေတာ့မဆန္း ။ ျပီးေတာ့လတ္တေလာမွာ မွ ၊ အလုုပ္သမားသမဂၢေတြ ကိုု စိတ္၀င္တစား ေလ့လာေနမိေတာ့ ၊  ဒီ တခ်ီ ေရြးေကာက္ပြဲ မွာ ၊ ေလဘာပါတီ ရွံဳးသြားရတာကိုု ၊ စိတ္ေတာ့ မေကာင္းမိဘူး။ ဒီပံုုအတိုုင္း ဆိုု ေနာက္တခ်ီ ျပန္လာဖိုု႕ ေတာင္ မလြယ္။အားလံုုးကလည္း ၊ ပါတီတြင္း ေခါင္းေဆာင္ မညီညြတ္မူေၾကာင့္ ၊ လူထုု ရဲ႕ ယံုုၾကည္မူေတြေလ်ာ့ျပီး ေရြးေကာက္ပြဲ ရွံဳးရတယ္ ဆိုုတာကိုုပဲ ထပ္ကာ ထပ္ကာ ေျပာေနၾကေတာ့တယ္ ။ အဂၤလန္ကမီလီဘန္ တိုု႕ ေလဘာပါတီကေတာင္ ၾသစေၾတလ် ေလဘာပါတီ ကိုု သင္ခန္းစာ ယူဖိုု႕ သံုုးသပ္ေနၾကရသတဲ့။

ေျပာသာ ေျပာတယ္။ ေလဘာကိုု မူအားျဖင့္ သေဘာက်ရင္ေတာင္၊ ဒီ မ်က္နွာမဲ့ၾကီး နဲ႕  ၾကိတ္ၾကံေနတတ္တဲ့ကီဗင္ရုုဒ္ ဆက္အနိုုင္ရရင္ လည္း ၊ လူအားျဖင့္ေတာ့ ၊ စိတ္ပ်က္မိမွာပဲ ။ ၾသစေၾတလ် နိုုင္ငံေရးမ်ား.. . လူရွား လိုုက္ပံုု ။  တဖက္က ေျပာင္စပ္ စပ္မ်က္နွာေပး နဲ႕ ကာယဗလ တျပျပ လုုပ္ေနတဲ့ တိုုနီအဲဘတ္ ၾကီး ၊ တက္လာေတာ့ လည္း ၊ အခုု စိတ္ညစ္ရတာပါပဲ။  အသိ အဖုုိုုးၾကီး တေယာက္က ဆိုု . . .  ငါေတာ့  တေယာက္မွမၾကိဳက္လိုု႕ မဲသြားမေပးဘူး ဒဏ္ေၾကးပဲ ေဆာင္လိုုက္တယ္ . . . တဲ့။ ဒီမွာက.. မဲ မေပးမေနရ ကိုုး။ တေယာက္မွ မၾကိဳက္လိုု႕ မဲမေပးခ်င္ရင္ေတာ့ ဒဏ္ေငြ ၂၀ ပဲ ။

တကယ္ေတာ့ ကိုုယ္ေတြ ေနတဲ့ ျမိဳ႕မွာက ၊ ေလဘာ လည္း အားသိပ္မေကာင္း၊ လစ္ဘရယ္ လည္း အားသိပ္မေကာင္းပဲ ၊ ေနရွင္နယ္ လိုု႕ ေခၚတဲ့  ပါတီက အစဥ္အလာ ရွိတာ။  ဒါမဲ့ ကိုုယ္ မွ ေနရွင္နယ္ မဟုုတ္တာ  ၊ ေနရွင္နယ္ပါတီ ဆိုု ပိုုေတာင္ ေ၀းေရာ ။

တကယ္က ဒီနွစ္ ၊ ဂ်ဳလီယမ္အာဆမ္ ရဲ႕  ၀ီကီလိ ပါတီအသစ္ကိုု စိတ္၀င္စားေနမိ တာ။ ျဖစ္ခ်င္ေတာ့သူ႕ခမ်ာ . . . ၀ီကီလိ ကသာ တကမၻာလံုုးမွာ ဟိုုးဟိုုးေက်ာ္ခဲ့ေပမဲ့ ၊ သူ႕ ၀ီကီလိ ပါတီေလးမွာျဖင့္၊  မဲက တစ္  ရာနွံဳးေတာင္ မျပည့္ ရွာ။  အကယ္လိုု႕ ကံေကာင္း မီးေကာင္း ပါလီမန္ မွာ ၀ီကီလိက ၊ ခံုု တခံုု ရ ရင္ေတာင္ ၊ အီေကြေဒါ သံရံုုးထဲက အျပင္ထြက္တာနဲ႕ ဖမ္းခံထိ နိုုင္တဲ့မစၥတာ ဂ်ဳလီယမ္အာဆမ္ ခမ်ာ ၊ သူ႕ မိခင္ ၾသစေၾတလ်နိုုင္ငံ ကိုု ဘယ္လိုု ျပန္လာ ျပီး ၊နိုုင္ငံေရးလုုပ္မယ္လိုု႕ စိတ္ကူးယဥ္ ေနခဲ့ ေလ သလဲ မသိ။ ခုုေတာ့ အီေကြေဒါ မွာ ပဲ ဆက္ေနေပဦးေတာ့အာဆမ္း ေရ ။

တကယ္ေတာ့လည္း ၊ ဒီမိုုကေရစီ လူ႕ေဘာင္ နဲ႕ ပါလီမန္ စနစ္ကိုုအေသအခ်ာ အက်အန တည္ေဆာက္ထားျပီး တဲ့ ေနာက္မွေတာ့၊ ဘာပါတီပဲ တက္တက္ . . . လက္၀ဲပဲ ယိမ္းယိမ္း. . .လယ္ယာပဲ ထိုုးထိုုး . . . အလယ္ေခါင္ပဲ က်က် . . . ဘာမွ ထူးျပီး ေၾကာင့္ၾကစရာ မလိုုလွေတာ့ပါဘူးေလ။ေနာက္ျပန္သြားမွာ တိုု႕ . . . ေခ်ာက္ထဲ က်ခါနီးမွာတိုု႕  ကိုုလည္း ပူပင္ေနစရာ မရွိ ပါဘူး။ ေျပာၾကစတမ္းဆိုု၊ ျမန္မာျပည္က ၁၉ ၉ ၀ ဒီမိုုကေရစီ ပါတီစံုု ေရြးေကာက္ပြဲၾကီးမွာ ျခိမ့္ျခိမ့္သဲသဲ အူလွိဳက္သဲလွိဳက္ေသာင္ျပိဳကမ္းျပိဳ မဲေတြထဲ့ခဲ့  ေအာင္ပြဲခံခဲ့တာၾကီးကိုု ၾကံဳဘူး ခဲ့တဲ့  ျမန္မာ လူမ်ိဳး တေယာက္အေန နဲ႕ ေတာ့ ၊ ၾသစေၾတလ် က ေရြးေကာက္ပြဲ ဆိုုတာ စိတ္လွဳပ္ရွားစရာ နည္းပါးလြန္းလွပါတယ္ေလ။အင္းေလ. . .   ဒါကပဲ နိုုင္ငံ တနိုုင္ငံ ရဲ႕တည္ျငိမ္တဲ့ အလွတရား တခုု . . . ခိုုင္မာတဲ့ ယႏၱယားတခုု မဟုုတ္လား. . . ။

K.ေကသြယ္
၈ ရက္ စက္တင္ဘာ ၂၀၁၃

ဒီမိုကေရစီႏွင့္ အျမစ္တြယ္ေနေသာ . . .

ဒီမိုကေရစီႏွင့္ အျမစ္တြယ္ေနေသာ ပဋိပကၡမ်ား၊ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးသူမ်ား စဥ္းစားရန္မူမ်ား

  International Institute for Democracy and Electoral Assistance က ထုတ္ေ၀တဲ့ ေနာက္ထပ္စာအုပ္ေကာင္းတစ္အုပ္။ အားလံုး ေလ့လာႏုိင္ဖို႔ပါ။

Source
Contents
Part I
Part II
Part III

က်ေနာ္စမ္းမိေသာ ဆင္ (Credit Score)

ေခါင္းစဥ္ကို " က်ေနာ္စမ္းမိေသာ ဆင္" လို႔ အမည္ေပးရတာကို အရင္ရွင္းျပခ်င္သည္။  က်ေနာ္တို႔ငယ္ငယ္က သင္ယူရတဲ့ မ်က္မျမင္ပုဏၰားၾကီးေတြ ဆင္ကိုကိုင္တြယ္ျပီး မိမိစမ္းမိေသာ အပိုင္းကို ဆင္လို႔ ေျပာတာေလးကို သတိရမိျပီး။ က်ေနာ္တို႔ အၾကားက လူေျပာမ်ားေနတဲ့ Credit Score အေၾကာင္းကို က်ေနာ္ကိုယ္ပိုင္ အေတြ႕အၾကံဳမ်ားရယ္ မိတ္ေဆြ ဘဏ္က၀န္ထမ္း အခ်ိဳ႕ ရွင္းျပခ်က္မ်ားရယ္ လက္တေလာသင္ေနရတဲ့ အထဲက The American Character (မိသားစုဘ၀ ဘာသာေရး ေမြးဖါြး လက္ထပ္ ေသဆံုးျခင္း) The Role of Government in the Economy (အေမရိကန္စီးပြါးေရးမွာ အစိုးရ၏ play role) စသည့္ အခုနွစ္ သင္ရိုးထဲမွာ သင္ရေသာ ေခါင္းစဥ္ေအာက္က သိရတာေတြရယ္၊ က်ေနာ္ကိုယ္တိုင္ လိုက္လံလုပ္ကိုင္ေပးတဲ့ တျမိဳ႕ထဲသား မိတ္ေဆြမ်ား၏ ျပႆနာမ်ားထဲက အေတြ႕ၾကံဳေတြရယ္၊ Credit Bureau သံုးခု၏ ရွင္းလင္းခ်က္ေတြရယ္ ေပါင္းျပီး မသိေသးတဲ့လူေတြ သိေအာင္ေရးလိုက္ပါတယ္။ အမ်ားၾကီးသိတဲ့လူေတြက မေရးေတာ့လဲ နည္းနည္းေလးသိတဲ့ က်ေနာ္ကပဲ မျပည့္တဲ့အိုး ေဘာင္ဘင္ခတ္ ဆိုသလို မေတာက္တေခါက္နဲ႕ စုစည္းတင္ျပလိုက္ပါသည္။  အမွားနည္းေအာင္ အခ်ိန္ေတာ့ယူျပီး စုေဆာင္းထားတာ ျဖစ္လို႔ အမွားကင္းေအာင္ ေမ်ာ္လင့္ထားေသာ္လည္း မွားယြင္းတာရွိရင္လဲ ၀ိုင္း၀န္းေထာက္ျပနိုင္ပါသည္။ ေလ့လာရန္ အခ်ိန္နည္းေသာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုေရာက္ ျမန္မာျပည္သား မိသားစုအားလံုး အတြက္နွင့္ ျပည္ပက ေလ့လာလိုသူ လူငယ္မ်ား အတြက္ ရည္ရြယ္ပါသည္။

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွ SSN

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရွိ ျပည္သူမ်ားနဲ႕ နိုင္ငံျခားသား အားလံုးကို ထိန္းခ်ဳပ္တဲ့ဌာန တခုက SSA ( United States of America Social Security Administration ) ျဖစ္ပါသည္။ သူကဂဏန္းသေကၤတ ကိုးလံုးနဲ႔ လူတိုင္းကို မွတ္သားထားျပီး။ နိုင္ငံသားမွတ္ပံုတင္ဌာနနွင့္ သတ္သတ္စီ သီးျခားစီမံခန္႕ခဲြတဲ့ စနစ္ျဖစ္ပါသည္။ ေမြးဖြါးျခင္း လက္ထပ္ျခင္း ေသဆံုးျခင္း စသည္မွ စျပီး ပုဂၢိဳလ္တဦးတေယာက္စီ၏ ဆိုင္ရာအခ်က္အလက္မ်ား (Public Record Profile ) မ်ားမွစျပီး ထိုသူ၏ အစိုးရပိုင္းဆိုင္ရာအစီရင္ခံစာ အခ်က္အလက္မ်ား၊ ျပည္ေထာင္စုစံုစမ္းစစ္ေဆးေရးဗ်ဴရိုဖိုင္မ်ားအပါ၀င္ အေထြေထြ အခ်က္အလက္ မွတ္သားရာတြင္ အသံုးျပဳေသာ သေကၤတဂဏန္း အမွတ္သားျဖစ္ပါသည္။ ဌာန၏ အက်ိဳးသက္ေရာက္ပံုမွာ လူပုဂၢိဳလ္၏ လူမႈေရး စီးပြါးေရး နိုင္ငံေရး ဘဏ္စာရင္း ရာဇ၀တ္မႈမွတ္တမ္း အသက္အာမခံခံစားခြင့္ အသက္ျပည့္ပင္စင္စားခြင့္ က်န္းမားေရးပင္စင္စားခြင့္ အထိဘယ္ေနရာမွမက်န္တဲ့ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈပါ။ ထိုေၾကာင့္ထို ဂဏန္းကိုးလံုးကို ျပည္သူေတြက အေမရိကန္ဘ၀ လို႔ေခၚပါသည္။ ထိုကိန္းဂဏန္းမ်ားကို ေျပာင္းလဲြလို႔မရပါဘူး ေျပာင္းသြားတာနဲ႕ အျခားဘ၀တခုေရာက္သြားမွာ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေခၚတာလို႔ ထင္သည္။ လြယ္ေအာင္ေျပာရရင္ လူတေယာက္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ အေ၀းထိန္းခလုပ္တခုပါပဲ ဒီက လူငယ္ေတြေတာ့ Eagle eye on you လို႔ေခၚၾကသည္။ အဲဒါကို Social Security Number (SSN) လို႔ေခၚသည္ မွတ္ထားေပးပါ ေနာက္ပိုင္းမွာ သူ႕ကို အသံုးျပဳျပီး ရွင္းရမွာျဖစ္လို႔ပါ။

ယံုၾကည္မႈအဆင့္အမွတ္ (Credit Score)

ဘဏ္လုပ္ငန္းအုပ္စု၏ ေဖါက္သည္တေယာက္အေပၚ အခ်က္အလက္ရွာေဖြမႈသည္ SSN နွင့္ ထိုသူကို အတည္ျပဳျပီး အခ်က္လက္မ်ားရယူပါသည္။ SSN ကို အေျချပဳျပီး အခ်က္လက္ရယူရာတြင္ ရရွိနိုင္ေသာ အခ်က္လက္မ်ားတြင္ ဟိုးအရင္ေမြးခ်ိန္မွစျပီး ယေန႕လက္ရွိလုပ္ကိုင္ေနေသာ လုပ္ငန္းခြင္ အေျခေန ဒါမွမဟုတ္ ေက်ာင္းမွအိမ္စာ အမွတ္အထိ ျဖစ္သည္။ SSN ျဖင့္ အသံုးျပဳျပီး ရွာေဖြေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားကို မူတည္ျပီးျပီး ထိုသူကို ခဲြျခားသိျပီးေနာက္ ယံုၾကည္စိတ္ခ်မႈ အပိုင္းကို စတင္စံုစမ္းပါသည္။ ထိုအပိုင္းကိုလည္း SSN အသံုးျပဳျပီး ကဲြျပားေသာဌာနမ်ားဆိုင္ရာ အခ်က္လက္မ်ားကို ရယူပါသည္။ ဒီတခါရယူတဲ့ အခ်က္လက္မ်ားမွာ ေဖါက္သည္၏ လစဥ္ ေပးေခ်ရမည့္ ေျပစာ(Bill) မ်ားကို စစ္ၾကည့္သည္။ ေရမီး မီတာခ မွန္မွန္ေပးေခ်သလား ရက္ေက်ာ္မွေပးသလား အေၾကြးထားသလား အကုန္စာရင္း၀င္သည္။ ထိုေနာက္ လက္ရွိစီးပြါးေရးအေျခေန ရာဇစတ္မႈမွတ္တမ္း မ်ားအားလံုးစုေပါင္းျပီး ထိုသူကို အမွတ္ေပးထားသည္ ထိုအမွတ္ကို ယံုၾကည္မႈအမွတ္ ( Credit Score ) သတ္မွတ္၍ အဆင့္တန္းခဲြထားသည္။ ထိုယံုၾကည္မႈအမွတ္ကို သင္သိသည္ ျဖစ္ေစ မသိသည္ျဖစ္ေစ လိုအပ္သည္ျဖစ္ေစ မလိုအပ္သည္ျဖစ္ေစ SSN အမွတ္ရွိသူတိုင္းကို ခဲြျခားေပးထားသည္။ ထိုအမွတ္မ်ားမွ သင့္အတြက္ေခ်းေငြ အရစ္က်၀ယ္ယူမႈမ်ားကို လုပ္ကိုင္ေပးသြားသည္။ ပိုက္ဆံသံုးနိုင္သည္ မသံုးနိုင္သည္နွင့္ မဆိုင္ပါ။

ကိုယ္ေတြ႕ သက္ေသျပခ်က္တခု ေျပာပါမည္။ က်ေနာ္မိတ္ေဆြတဦးနွင့္ က်ေနာ့္၏ Credit Score ပါ က်ေနာ့မိတ္ေဆြမွာ လုပ္ငန္းရွင္ တဦးျဖစ္ျပီး အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကို အေျခခ်သည္မွာ က်ေနာ့ထက္ ငါးနွစ္ေစာပါသည္။ လုပ္ငန္းတခုနွင့္ အိမ္ယာအခ်ိဳ႕ပိုင္ဆိုင္သည္။ တေန႕သူနွင့္ က်ေနာ္နွင့္ Credit Score စစ္ၾကည့္ရာ က်ေနာ္က သူ႕ထက္ အမွတ္နွစ္ရာေက်ာ္သာေနသည္။ သူအေတာ္ စိတ္မေကာင္းျဖစ္သြားျပီး ထိုေန႕က ဘာမွမေျပာပါ။ ေနာက္ထပ္ရက္ အနည္းငယ္ၾကာေတာ့ က်ေနာ့္ျမိဳ႕ကိုရာက္လာျပီး သူ၏ ဘဏ္လုပ္ငန္းဆိုင္ရာနွင့္ တကြမွတ္တမ္းမ်ားယူေဆာင္လာျပီး က်ေနာ့ကို အကူညီေတာင္းသည္။ သူ႕၏ အမွတ္မွားယြင္းေနသလား သူလို လုပ္ငန္းရွင္ေပါက္စနွင့္ က်ေနာ္လိုအစိုးရေထာက္ပံ့ေၾကးျဖင့္ ေက်ာင္းတက္သူတေယာက္ၾကားမွာ ကြာဟ ေနမႈသည္ သူအတြက္ စိုးရိမ္ ပူပင္ေသာကေရာက္ပါသည္။ ၀ိုင္းစစ္ေပးပါလို႔ အကူညီေတာင္းလာေတာ့ က်ေနာ္လဲ ေက်ာင္းပိတ္ရက္ျဖစ္တာနွင့္ အတူတူနွစ္ေယာက္သား အင္တာနက္နွင့္ဖုန္း အသံုးျပဳကာ စစ္ေဆးလိုက္ေတာ့ ေတြ႕ရွိခ်က္က

(၁) သူ႕တြင္ ယဥ္စည္းကမ္းေဖါက္ဖ်က္မႈ နွစ္ၾကိမ္က်ဳးလြန္ထားျခင္း

(၂) လစဥ္ေပးေဆာင္ရမည့္ ေငြေၾကးမ်ား ရက္ေနာက္က်ျခင္း (ဖုန္းခ နွင့္ ေရမီးခမ်ား)

(၃) နွစ္ခ်ိဳ႕ေၾကြးမွီမ်ား က်န္ရွိေနျခင္း (သူကိုယ္တိုင္ပင္ သတိမထားမိေသာ ေဒၚလာ ၇၀ ခန္႕ ေလယာဥ္လက္မွတ္ အေၾကြး) တို႔ျဖစ္သည္။ ျမန္မာနိုင္ငံသား ဒုကၡသည္ အမ်ားစု၏ နွစ္ခ်ိဳ႕ အေၾကြး အမ်ားစုမွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကို အေျခခ်ရန္လာေသာ ေလယာဥ္လက္မွတ္ဖိုးကို ေၾကေအာင္ မေပးဆပ္သည့္ အေၾကြးမ်ားျဖစ္သည္။ အခ်ိဳ႕ကလည္း ျပည္နယ္တခုမွ ျပည္နယ္ တခုကို ေျပာင္းေရြ႕သြားသည့္ အခါ အိမ္လခမေပးခဲ့ျခင္း၊ ဖုန္းလိုင္းကို ေငြမေပးေတာ့ပဲ ပိတ္လိိုက္ျခင္း၊ လစဥ္ေပးေခ်ရမည္မ်ားကို ရက္လြန္မွေပးျခင္း စသည့္ အေသးဖဲြေလးမ်ားျဖင့္ ယံုၾကည္မႈအဆင့္ နည္းပါးျခင္းအဆင့္ သတ္မွတ္ျခင္း ခံေနရတာျဖစ္ပါသည္။ သည္ေနရာမွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုေရာက္ ဒုကၡသည္မ်ားနွင့္ ဆိုင္ေသာ ေလယာဥ္လက္မွတ္ဖိုး အေၾကြးကို သေဘာေပါက္ေအာင္ ရွင္းျပခ်င္ပါသည္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကို ေရာက္ရွိလာသူမ်ားကို ေလယာဥ္လက္မွတ္ဖိုး စိုက္ထုက္ေပးသာ အဖဲြ႕အစည္းမွာ အစိုးရမဟုတ္ေသာ ဘာသာေရးအေျချပဳအဖဲြ႕စည္းမ်ားျဖစ္သည္။ ထိုအဖဲြ႕စည္းမ်ားသည္ နွစ္စဥ္ဒုကၡသည္ လူေပါင္း သိန္းနွင့္ခ်ီျပီး ေလယာဥ္လက္မွတ္ဖိုးမ်ား စိုက္ထုက္ေပး ထားျပီး ထိုေငြမ်ားကို ျပန္လည္ ေတာင္းခံရာတြင္ အနည္းဆံုးေသာ ပမာဏျဖင့္ (လူမႈေရးအရ) ေတာင္းခံျခင္းျဖစ္ ပါသည္။ သို႕ေသာ္ မိမိမွ ထိုေၾကြးမွီကို အကုန္ျပန္လည္ေပးဆပ္လိုပါက အခ်ိန္မေရြးေပးဆပ္နိုင္ပါသည္။ အေၾကေပးဆပ္လိုက္ပါက မိမိ၏အမည္ကို အေၾကြးေၾကသူစာရင္း ထည့္သြင္းလိုက္ရာ SSN အေျချပဳ မွတ္တမ္းမ်ားက အလိုေလွ်ာက္သိရွိသြားျပီး ထိုသူကို အေၾကြးျပန္ဆပ္သူအျဖစ္ ယံုၾကည္မႈအဆင့္ ျမွင့္တင္ေပးလိုက္ပါသည္။ ဒီေတာ့ က်ေနာ္မိတ္ေဆြနွင့္ က်ေနာ္ဆိုရင္ လံုး၀ကြာျခားပါသည္။ က်ေနာ္က ဖုန္းခ ေရမီးခမ်ားကို ဘဏ္ေငြစာရင္းမွ အခ်ိန္တန္ရင္ ျဖတ္ခြင့္ျပဳထား သျဖင့္ အဆင္ေျပသည္။ အခ်ိန္မကုန္ လူသက္သာျပီး စီမံခန္႕ခဲြရ လြယ္ကူလွပါသည္။ ေလယာဥ္လက္မွတ္ဖိုးကို ေက်ာင္းမတက္ခင္ အလုပ္ၾကမ္းလုပ္တုန္းက ဆပ္လိုက္သည္။ က်ေနာ့္တြင္ ရာဇ၀တ္မႈမွတ္တမ္း မရွိပါ။  ဒီေတာ့ က်ေနာ့္ အမွတ္က ေငြေတြ အမ်ားၾကီးနွင့္ အလုပ္လုပ္ေနသူထက္ ပိုေကာင္းေနေတာ့သည္။

ဒီေလာက္ဆိုရင္ Credit Score အေၾကာင္း တီးေခါက္မိမည္ ထင္ပါသည္။ ဒီလိုစနစ္မရွိရင္ နိုင္ငံတကာက လူမ်ိဳးေပါင္းစံု စုစည္းထားတဲ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတြက္ အစစ အရာရာ ထိန္းခ်ဳပ္ရ ခက္ခဲပါမည္။ ဒီစနစ္သည္ SSN ရွိသူတိုင္းကို အလိုေလွ်ာက္လုပ္သြားေသာ စနစ္ျဖစ္ပါသည္။ ပုပၢိဳလ္ေရးအရ မ်က္နွာသာေပးလို၍ လုပ္မရသည့္ Bureau ၾကီးသံုးခုမွ အခ်က္အလက္မွ်ေ၀သံုးဆဲြျခင္း စနစ္ျဖစ္ပါသည္။ Credit Score ၅၅၀ မွေအာက္သည္ ယံုၾကည္မႈနည္းရသည့္အဆင့္ျဖစ္ျပီး ၇၅၀ မွအထက္သည္ အိ္မ္ယာျခံေျမကားမ်ားကို အေၾကြးျဖင့္ ဘဏ္မွတဆင့္ လြယ္လင့္တကူ ၀ယ္ယူနိုင္သည့္သူမ်ားျဖစ္သည္။ (ေနာက္ပိုင္းမွာၾကံဳရင္ ျမန္မာနိုင္ငံသားအခ်ိဳ႕ ၀ယ္ယူေနသည့္ Land contract (ေျမရွင္နဲ႕ ၀ယ္သူ နွစ္ဦးသေဘာတူခ်ဳပ္သည့္ စာခ်ဳပ္) နွင့္ ဘဏ္ကတဆင့္ ၀ယ္ယူသည့္ Commercial contract စနစ္ကြာျခားမႈ အက်ိဳးအေကာင္းနဲ႕အဆိုး ေရးေပးပါမည္။ အမ်ားစုက လြယ္လင့္တကူ ျဖစ္သည့္ Land contract ကို နွစ္သက္ၾကသည္ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ Credit Score မလိုသည့္အတြက္ပါ။ သို႕ေသာ္ေနာက္ကြယ္က အားနည္းခ်က္ ဆိုးကြက္ေတြကို သိထားသင့္ပါသည္။)

အမွတ္ေပးတာ ဘယ္သူေတြလဲ

ဘဏ္လုပ္ငန္းနွင့္ ေငြေၾကးဆက္စပ္မႈဆိုင္ရာလုပ္ငန္း ေတြအတြက္ Experian, Equifax, andTransUnion ဆိုတဲ့ Credit Bureau သံုးခုက SSN အေျချပဳျပီး လူတိုင္းကို ယံုၾကည္မႈအဆင့္ေတြ သတ္မွတ္ေပးေနတာျဖစ္သည္။ မည္သည့္ဘဏ္လုက္ငန္း မည္သည့္ အရစ္က် ေငြေခ်စနစ္ မ်ိဳးမဆို Credit Bureau သံုးခုကေပးထားေသာ အဆင့္အတိုင္း မိမိတို႔၏ ေဖါက္သည္ကို  ခဲြျခားျပီး အခြင့္ေရး ေပးပါသည္။ ထိုဗ်ဳရိုၾကိးသံုးခုသည္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတြင္ ေငြေၾကးမ်ားလည္ပတ္ေနေသာ ေငြေၾကးဆိုင္ရာလုပ္ငန္းၾကီး အုပ္စုသံုးစု ျဖစ္သည္။ ဗ်ဳရိုတခုစီ၏ေအာက္တြင္ ေငြေၾကးဆိုင္ရာ အမ်ိဳးမတူလုပ္ငန္းေပါင္း မ်ားစြာပါ၀င္သည္။ ဗ်ဳရိုတခုစီက မိမိတို႔နွင့္ သက္ဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းမ်ားမွ အခ်က္လက္မ်ားနွင့္ SSN အေျချပဳအခ်က္လက္မ်ားစုစည္းျပီး အဆင့္တန္းခဲြျခားကာ အျခားဗ်ဳရိုမ်ားနွင့္ အခ်က္လက္ေ၀မွ် သံုးဆဲြသည္။ ထိုေၾကာင့္ Credit Score သည္ အေမရိကန္ေရာက္လူတဦးစီအတြက္ လိုအပ္ေသာ သိသင့္သည့္ အခ်က္လက္ျဖစ္သည္။ ထိုဗ်ဳရိုၾကီးမ်ားသည္ အရွိန္၀ါ အေတာ္ၾကီးမားသည့္ ေငြေၾကးအုပ္စုၾကီး သံုးအုပ္စုပင္ျဖစ္ေပသည္။

ဗ်ဳရိုသံုးခု၏ Credit Score ကိုၾကည့္ျပီးမွ အေၾကြး၀ယ္ယူနိုင္ခြင့္နႈန္းထားမ်ား သတ္မွတ္ၾကသည္။ ေရာင္း၀ယ္ ေပါင္နွံဌားရမ္းျခင္းလုပ္သည္။ လုပ္ငန္းခြင္အတြက္ ၀န္ထမ္းအသစ္ဌားရမ္းရာတြင္ ယံုၾကည္စိတ္ခ်ရမႈ အဆင့္ကို အလုပ္ရွင္မ်ားက Credit Score ကိုၾကည့္ျပီး ပိုင္းျဖတ္သည္။ ဒီယံုၾကည္မႈ အဆင့္မ်ားကို SSN အေျချပဳျပီး Credit Bureau သံုးခုက အမွတ္ေပးေနျခင္းေၾကာင့္ လည္းေကာင္းတို႔ ေပးသည့္ အမွတ္မ်ားသည္ လဲြေခ်ာ္မႈနႈန္း အလြန္နည္းပါးျပီး SSN ကိုအေျချပဳထားသည့္အတြက္ လူတဦးစီ၏ အက်င့္စာရိတၱအပါ၀င္ အားလံုးကို ျခံဳငံုသိနိုင္သည္။

ကဲမိတ္ေဆြတို႔ေရ က်ေနာ္စမ္းမိတဲ့ဆင္ ပံုပန္းကေတာ့ ဒီလိုပါပဲ။ အခုျမန္မာနိုင္ငံမွာ Credit Card စနစ္နွင့္ ေငြေပးေျခမႈ လုပ္ေပးမည္လို႔ အေနာက္နိုင္ငံေတြက ေျပာလာတာ အလြန္ေကာင္းပါသည္။ သို႔ေသာ္ ယံုၾကည္မႈအဆင့္ကို ရဲစခန္းေထာက္ခံစာ ရပ္ကြက္လူၾကီးေထာက္ခံစာနွင့္ နိုင္ငံျခားေငြေၾကးလုပ္ငန္းမ်ား မွလက္ခံနိုင္မည္ မထင္ပါ။ ဒါေၾကာင့္စနစ္ေကာင္းတခုကို တည္ေဆာက္ဖို႔ သင့္ေတာ္ေနျပီဆိုတဲ့ အေၾကာင္းနွင့္ ေလာလာဆယ္ လုပ္မည့္ စီမံကိန္းသည္လည္း ျမန္မာနိုင္ငံသားမ်ားအတြက္ ဆိုသည္ထက္ နိုင္ငံျခားမွာ လာေရာက္လည္ပတ္သူ ရင္းနွီးလုပ္ကိုင္သူမ်ား အတြက္ ဦးတည္ေနတာျဖစ္သည္ သို႔ေသာ္ ဒီအခြင့္ေရးကို အသံုးခ်ျပီး ျမန္မာနိုင္ငံတြင္းမွာ စနစ္တခုဖန္တီး တည္ေဆာက္နိုင္ရန္ ပညာရွင္မ်ား ၾကိဳးစားၾကမည္လို႔ ေမ်ာ္လင့္ပါသည္။ က်ေနာ္လဲ ဆင္ၾကီး စမ္းျပီး ဘယ္လိုပံုဆိုတာ ၾကံဳသလို ဆက္ေရးေပးသြားပါမည္။

ရဲမင္းထြန္း

ကၽြန္ေတာ္ႏွင့္ ဧရာ၀တီျမစ္ကူးတံတားမ်ား‬

ဧရာ၀တီျမစ္ေပၚတြင္ရွိေသာ ျမစ္ကူးတံတားႀကီးမ်ား မ်ားစြာရွိပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္ေရာက္ဖူးေသာ ဧရာ၀တီျမစ္ကူးတံတားႀကီးမ်ားမွာ -

(၁) ဧရာ၀တီျမစ္ကူးတံတား (ဗလမင္းထင္)
ကခ်င္ျပည္နယ္ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕တြင္ရွိပါသည္။ အေရွ႕ဖက္ကမ္း ၀ိုင္းေမာ္ၿမိဳ႕ရွိပါတယ္။ အေနာက္ဖက္ကမ္းမွာ စီတာပူေက်းရြာ ၊ ျမစ္ႀကီးနားစက္မႈဇံုႏွင့္ တံတားအထူး (၁၅) တို႔ရွိပါတယ္။ လီဒိုလမ္းမႀကီးေပၚတြင္ တည္ရိွပါသည္။ တံတား၏အလ်ားမွာ ၂၆၈၈ ေပျဖစ္ပါသည္။ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္ ဖြင့္လွစ္ခဲ့ေၾကာင္း မွတ္သားရပါသည္။ အင္ဂ်င္နီယာမွဴးႀကီး(ၿငိမ္း) ဦးစံညိမ္းမွ ဦးေဆာင္၍ တည္ေဆာက္ေၾကာင္း သိရွိရပါတယ္။ တံတားႀကီး၏ Up Stream ဘက္ ၂၇ မိုင္ခန္႔အကြာတြင္ ေမချမစ္ႏွင့္ မလိချမစ္သို႔ ေပါင္းဆံုပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္ အထူးစီမံကိန္းႀကီးအဖြဲ႕ခြဲ (၄) ျမစ္ႀကီးနား-ဆြမ္ပရာဘြမ္လမ္းတြင္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္စဥ္က ျဖတ္သန္းသြားလာဖူးပါသည္။ ဧရာ၀တီျမစ္၏ ပထမျမစ္က်ဥ္းမွာ ျမစ္ႀကီးနားႏွင့္ဗန္းေမာ္ၾကား ဆင္ဘိုေဒသတြင္ရွိသည္ဟု မွတ္သားရပါသည္။

(၂) ဧရာ၀တီျမစ္ကူးတံတား(စင္းခမ္း)
ဧရာ၀တီျမစ္ကူးတံတား စင္းခမ္းတံတားေပၚသို႔ ျဖတ္သန္း၍ မသြားလာဖူးပါ။ စင္းခမ္းတံတား၏ အေရွ႕ဘက္ျခမ္းမွာ ဗန္းေမာ္ခ႐ိုင္ျဖစ္ပါသည္။ အေနာက္ဖကမ္းမွာ ကသာခ႐ိုင္ျဖစ္ပါသည္။ ကသာ-ဗန္းေမာ္လမ္းေပၚတြင္ တည္ရွိပါသည္။ တံတား၏ အလ်ားမွာ ၄၆၃၀ ေပ ရွိေၾကာင္း မွတ္သားရပါသည္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္တြင္ ဖြင့္လွစ္ေၾကာင္းသိရွိရပါသည္။ မီးရထားႏွင္ကား ႏွစ္မ်ိဳးလံုးသြားလာႏိုင္ေသာ တံတားႀကီးျဖစ္ပါသည္။ ဒု-အင္ဂ်င္နီယာခ်ဳပ္တံတား(ၿငိမ္း) ဦးမ်ိဳး၀င္း ဦးေဆာင္၍ တည္ေဆာက္ေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။ တေကာင္း-ကသာ လမ္းအဖြဲ႕၌ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္စဥ္ ထိုေနရာသို႔ ျဖတ္သန္းသြားလာဖူးပါသည္။ တံတား၏ Down Stream ဘက္၌ ဧရာ၀တီျမစ္၏ ဒုတိယျမစ္က်ဥ္းရွိပါသည္။ တံတားႀကီး၏ Up Stream ဘက္ ျမစ္၏ အေရွ႕ဘက္မွ ဧရာ၀တီျမစ္အတြင္းသို႔ တာပိန္ျမစ္စီး၀င္ပါသည္။ ျမစ္က်ဥ္း၏ေဘးတြင္ ၀ဲမေကြ႕စခန္း ၊ ဥေဒါင္းေတာင္စခန္း ၊ စပါးတိုးစခန္း ၊ ႐ႈခင္းသာစခန္းမ်ား အစဥ္လိုက္ တည္ရွိၾကပါသည္။

(၃) ဧရာ၀တီျမစ္ကူးတံတား (ထီးခ်ိဳင့္)
တည္ေဆာက္ဆဲျဖစ္ပါသည္။ အေနာက္ဖက္ကမ္းမွာ စစ္ကိုင္းတိုင္း ကသာခ႐ိုင္ ထီးခ်ိဳင့္ၿမိဳ႕ျဖစ္ပါသည္။ အေရွ႕ဖက္ကမ္းမွာ ျမေတာင္ေက်းရြာျဖစ္ပါသည္။ ျမေတာင္ရြာကို အပိုင္စားရေသာ မိဖုရားႀကီးမွာ မင္းတုန္းမင္း၏ မိဖုရားႀကီးျဖစ္ပါသည္။ တေကာင္း-ဗန္းေမာ္လမ္းႏွင့္ ေရႊဘို-ျမစ္ႀကီးနားလမ္းတို႔ကို ဆက္သြယ္ေပးေသာလမ္းေပၚတြင္ တည္ရွိပါသည္။ အင္ဂ်င္နီယာမွဴးႀကီး ဦးစိုးမင္းႏွင့္ အင္ဂ်င္နီယာမွဴးႀကီး ဦးပိုင္တို႔မွ ဦးေဆာင္၍ တည္ေဆာက္ေနသည္ဟု သိရွိရပါသည။္ တံတားႀကီး၏ Up Stream ဘက္ ျမစ္၏ အေရွ႕ဖက္မွ ေရႊလီျမစ္စီး၀င္ပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္ တေကာင္း-ကသာလမ္းတြင္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္စဥ္ ျမေတာင္ေက်းရြာႏွင့္ ထီးခ်ိဳင့္ၿမိဳ႕မ်ားမွာ တေကာင္းၿမိဳ႕မွ ကသာျမန္မာ့စီးပြားေရးဘဏ္သို႔ သြားစဥ္တြင္ ျဖတ္သန္းသြားလာရေသာ စခန္းမ်ားျဖစ္ပါသည္။ ထိုစဥ္က ဇက္ျဖင့္ ဧရာ၀တီျမစ္အား ျဖတ္ကူးခဲ့ရပါသည္။

(၄) ဧရာ၀တီျမစ္ကူးတံတား (ရတနာသိခၤ)
စစ္ကိုင္းတိုင္းေရႊဘိုၿမိဳ႕ႏွင့္ မႏၱေလးတိုင္း စဥ့္ကူၿမိဳ႕တို႔ကိုဆက္သြယ္ေသာလမ္းေပၚတြင္ တည္ရွိပါသည္။ တံတား၏ အလ်ားမွာ ၂၄၈၀ ေပ ျဖစ္ပါသည္။ ၂၀၁၃ တြင္ဖြင့္လွစ္ခဲ့ပါသည္။ အင္ဂ်င္နီယာမွဴးႀကီး ဦးေက်ာ္လင္းမွ ဦးေဆာင္၍တည္ေဆာက္ခဲ့ေၾကာင္းသိရွိရပါသည္။ ဤတံတားႀကီးေပၚသို႔ မျဖတ္သန္းဖူးပါ။ ကၽြန္ေတာ္ တေကာင္း-ကသာလမ္းတြင္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္စဥ္က တံတားႀကီး၏ အေရွ႕ဖက္တြင္ရွိေသာ လက္ပံလွစခန္းအား အႀကိမ္ႀကိမ္ျဖတ္သန္းဖူးပါသည္။ ဤတံတားႀကီး၏ Up Stream ဘက္တြင္ သပိတ္က်င္းၿမိဳ႕အနီး၌ ဧရာ၀တီျမစ္၏ တတိယျမစ္က်ဥ္းရွိပါသည္။ တံတားႀကီး၏ Up Stream ဘက္ ျမစ္၏ အေနာက္ဖက္မွ မဲဇာေခ်ာင္းသည္ ဧရာ၀တီျမစ္အတြင္းသို႔ စီး၀င္ပါသည္။

(၅) ဧရာ၀တီျမစ္ကူးတံတား (ရတနာပံု)
မႏၱေလးၿမိဳ႕ႏွင့္ စစ္ကိုင္းၿမိဳ႕ကို ဆက္သြယ္ေသာ လမ္းမႀကီးေပၚတြင္တည္ရွိပါသည္။ အေနာက္ဖက္ကမ္းမွာ စစ္ကိုင္းၿမိဳ႕ျဖစ္၍ အေရွ႕ဖက္ကမ္းမွာ မႏၱေလးတိုင္း အမရပူရၿမိဳ႕ျဖစ္ပါသည္။ ဒု-အင္ဂ်င္နီယာမွဴးႀကီး (ျငိမ္း) ဦးေဌးျမင့္ႏွင့္ ဒု-အင္ဂ်င္နီယာမွဴးႀကီး(ျငိမ္း) ဦးစန္း၀င္းတို႔တည္ေဆာက္ခဲ့ေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။ တံတား၏ အလ်ားမွာ ၅၆၄၁ ေပ ျဖစ္ပါသည္။ တံတားအား ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ ဖြင့္လွစ္ခဲ့ေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။ ဧရာ၀တီျမစ္ကူးတံတား (အင္း၀) သက္တမ္းကုန္ေနမႈေၾကာင့္ တည္ေဆာက္ခဲ့ရေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္ စစ္ကိုင္းတိုင္း ခႏၱီးခရိုင္တြင္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္စဥ္က ဤတံတားႀကီးေပၚသို႔ အႀကိမ္ႀကိမ္ျဖတ္သန္းသြားဖူးပါသည္။

(၆) ဧရာ၀တီျမစ္ကူးတံတား (အင္း၀)
ဧရာ၀တီျမစ္ေပၚတြင္ တည္ေဆာက္ခဲ့ေသာ ျမစ္ကူးတံတားမ်ားအနက္ ပထမဆံုးတည္ေဆာက္ခဲ့ေသာ တံတားျဖစ္ပါသည္။ အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႕ကိုလိုနီမ်ားမွ တည္ေဆာက္ခဲ့ေသာတံတားျဖစ္ပါသည္။ ၁၉၃၄ တြင္ ၿပီးစီးခဲ့ေၾကာင္းမွတ္သားရပါသည္။ တံတား၏ အလ်ားမွာ ၃၉၆၀ ျဖစ္ပါသည္။ အေနာက္ဖက္ကမ္းမွာ စစ္ကိုင္းတိုင္း စစ္ကိုင္းၿမိဳ႕ျဖစ္ စစ္ကိုင္းၿမိဳ႕ျဖစ္၍ အေရွ႕ဖက္ကမ္းမွာ မႏၱေလးတိုင္း အမရပူရၿမိဳ႕ျဖစ္ပါသည္။ မီးရထားႏွင္ကား ႏွစ္မ်ိဳးလံုးသြားလာႏိုင္ေသာ တံတားႀကီးျဖစ္ပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္ လမ္းအထူး (၁၁) ခ်င္းျပည္နယ္တြင္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္စဥ္က အႀကိမ္ႀကိမ္အခါခါ ျဖတ္သန္းသြားဖူးပါသည္။ ဧရာ၀တီျမစ္ကူးတံတား (အင္း၀)ႏွင့္ ဧရာ၀တီျမစ္ကူးတံတား (ရတနာပံု) တို႔သည္ နီးကပ္စြာတည္ရွိပါသည္။ အင္း၀တံတား၏ Down Stream ဘက္တြင္ စမံု ၊ ပန္းေလာင္ ၊ ေဇာ္ဂ်ီႏွင့္ ဒု႒၀တီတို႔ ျမစ္ေလးစင္းေပါင္းဆံုခဲ့ေသာ ျမစ္ငယ္ျမစ္သည္ ဧရာ၀တီျမစ္၏ အေရွ႕ဖက္မွ စီး၀င္ပါသည္။ ျမစ္ငယ္ျမစ္ႏွင့္ ဧရာ၀တီျမစ္တို႔အၾကားတြင္ အင္း၀ၿမိဳ႕ေဟာင္းတည္ရွိပါသည္။

(၇) ဧရာ၀တီျမစ္ကူးတံတား (ပခုကၠဴ)
မႏၱေလးတိုင္း ပုဂံေညာင္ဦးၿမိဳ႕နယ္အတြင္းရွိ လက္ပံေျခေပၚေက်းရြာႏွင့္ မေကြးတိုင္းေဒသႀကီး ပခုကၠဴၿမိဳ႕သို႔ ဆက္သြယ္ေပးေသာ တံတားႀကီးျဖစ္ပါသည္။ တံတား၏ အလ်ားမွာ ၁၃၅၃၇ ေပ ျဖစ္ပါသည္။ ၂၀၁၁ တြင္ ဖြင့္လွစ္ေၾကာင္းသိရွိရပါသည္။ DMD (W) ဦးဟန္စိုးႏွင့္ DE (တံတား) ဦးေရႊေလးတို႔ ပူးတြဲတည္ေဆာက္ေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။ ယခုအခ်ိန္ထိ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အရွည္ဆံုးတံတားႀကီးျဖစ္ပါသည္။ မီးရထားႏွင္ကား ႏွစ္မ်ိဳးလံုးသြားလာႏိုင္ေသာ တံတားႀကီးျဖစ္ပါသည္။ ဧရာ၀တီျမစ္၏ အႀကီးဆံုးျမစ္လက္တက္ျဖစ္ေသာ ခ်င္းတြင္းျမစ္သည္ တံတားႀကီး၏ Up Stream ဘက္ ျမစ္၏ အေနာက္ဖက္မွ စီး၀င္ပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္ ၿမိဳင္-ေတာမ-ဂန္႔ေဂါလမ္း လုပ္ငန္းခြင္သို႔ သြားေရာက္ရာတြင္ အႀကိမ္ႀကိမ္အခါခါ ျဖတ္သန္းဖူးပါသည္။

(၈) ဧရာ၀တီျမစ္ကူးတံတား (အေနာ္ရထာ)
မေကြးတိုင္းေဒသႀကီး မေကြးခ႐ိုင္ ေခ်ာက္ၿမိဳ႕ႏွင့္ မေကြးတိုင္းေဒသႀကီး ပခုကၠဴခ႐ိုင္ ဆိပ္ျဖဴၿမိဳ႕တို႔အား ဆက္သြယ္ထားေသာ တံတားႀကီးျဖစ္ပါသည္။ တံတား၏ အလ်ားမွာ ၅၁၉၂ ေပ ျဖစ္ပါသည္။ ၂၀၀၁ တြင္ ဖြင့္လွစ္ခဲ့ေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။ အင္ဂ်င္နီယာမွဴးႀကီး (ၿငိမ္း) ဦးစိုးဟန္မွ တည္ေဆာက္ခဲ့ေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။ ေယာေခ်ာင္းႏွင့္ ေက်ာေခ်ာင္းေပါင္းဆံုခဲ့ေသာ နာမည္ေက်ာ္ ေယာေခ်ာင္းသည္ တံတားႀကီး၏ Up Stream ဘက္ ျမစ္၏ အေနာက္ဖက္မွ ဧရာ၀တီျမစ္အတြင္းသို႔ စီး၀င္ပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္ ဆိပ္ျဖဴ-ေဆာ-ကန္ပက္လက္လမ္း လုပ္ငန္းမ်ားစစ္ေဆးရာတြင္လညး္ေကာင္း ၊ ကံတြင္းတံတား(ေရွာင္ကြင္းလမ္း) လုပ္ငန္းမ်ားေဆာင္ရြက္ရာတြင္လည္းေကာင္း တံတားႀကီးအား အႀကိမ္ႀကိမ္ျဖတ္သန္းဖူးပါသည္။

(၉) ဧရာ၀တီျမစ္ကူးတံတား (မေကြး)
မေကြးတိုင္းေဒသႀကီး မေကြးခရိုင္ ၊ မေကြးၿမိဳ႕ႏွင့္ မေကြးတိုင္းေဒသႀကီး မင္းဘူးခရိုင္ မင္းဘူးၿမိဳ႕တို႔ကိုဆက္သြယ္ထားေသာ တံတားႀကီးျဖစ္ပါသည္။ တံတား၏ အလ်ားမွာ ၈၉၈၉ ေပ ျဖစ္ပါသည္။ ၂၀၀၂ တြင္ ဖြင့္လွစ္ခဲ့ေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။ ဦးေဆာင္ညႊန္ၾကားေရးမွဴး(ျငိမ္း) ဦးဟန္ေဇာ္ ဦးစီးကာ တည္ေဆာက္ခဲ့ေၾကာင္း မွတ္သားရပါသည္။ မန္းစက္ေတာ္ဘုရား ၊ ေက်ာင္းေတာ္ရာဘုရား ၊ ျမသလြန္ဘုရားမ်ားသို႔ ဖူးေမွ်ာ္ၾကေသာ ဘုရားဖူးကားမ်ား ျဖတ္သန္းရာ တံတားႀကီးျဖစ္ပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္ စစၥႏိုး-ေရနံမ-ကန္တုတ္-ေက်ာက္ပံုလမ္းသို႔ သြားေရာက္စစ္ေဆးရာတြင္ အႀကိမ္ႀကိမ္ျဖတ္္သန္းခဲ့ရေသာ တံတားႀကီးျဖစ္ပါသည္။ တံတား၏ Up Stream ဘက္ ျမစ္၏ အေရွ႕ဘက္မွ ပင္းေခ်ာင္းႏွင့္ ေဒါင္းေနေခ်ာင္းမ်ား စီး၀င္ပါသည္။ တံတား၏ Up Stream ဘက္ ျမစ္၏ အေနာက္ဖက္မွ စလင္းေခ်ာင္း ၊ မုန္းေခ်ာင္း ၊ မန္းေခ်ာင္းႏွင့္ ဆားဗြက္ေခ်ာင္းမ်ား စီး၀င္ပါသည္။

(၁၀) ဧရာ၀တီျမစ္ကူးတံတား (မလြန္)
မေကြးတိုင္းေဒသႀကီး မေကြးခ႐ိုင္ ၊ မေကြးၿမိဳ႕နယ္ မိေက်ာင္းရဲေက်းရြာႏွင့္ မေကြးတိုင္းေဒသႀကီး သရက္ခရိုင္ မင္းလွၿမိဳ႕နယ္ မလြန္ေက်းရြာသို႔ ဆက္သြယ္ထားေသာ တံတားျဖစ္ပါသည္။ တံတားႀကီး၏ အလ်ားမွာ ၅၈၃၉ ျဖစ္ပါသည္။ မီးရထားႏွင္ကား ႏွစ္မ်ိဳးလံုးသြားလာႏိုင္ေသာ တံတားႀကီးျဖစ္ပါသည္။ ၂၀၁၃ တြင္ ဖြင့္လွစ္ေၾကာင္း သိရပါသည္။ အင္ဂ်င္နီယာမွဴးႀကီး ဦးစီုးမင္းမွ ဦးေဆာင္၍ တည္ေဆာက္ခဲ့ေၾကာင္း သိရပါသည္။ တံတား၏ Up Stream ဘက္ ျမစ္၏ အေရွ႕ဖက္မွ ယင္းေခ်ာင္းသည္ ဧရာ၀တီျမစ္အတြင္းသို႔ စီး၀င္ပါသည္။ တံတား၏ Up Stream ဘက္ ျမစ္၏ အေနာက္ဘက္ျခမ္း မင္းလွၿမိဳ႕အနီးတြင္ မင္းလွခံတပ္ရွိပါသည္။ ျမစ္၏ အေရွ႕ဘက္တြင္ ေဂြ႕ေခ်ာင္းခံတပ္ရွိပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္ သစ္ရာေကာက္-မိေက်ာင္းရဲ-မလြန္ လမ္းလုပ္ငန္းမ်ား စစ္ေဆးစဥ္ ဧတံတားႀကီးေပၚမွ အႀကိမ္ႀကိမ္အခါခါျဖတ္သန္းဖူးပါသည္။

(၁၁) ဧရာ၀တီျမစ္ကူးတံတား (န၀ေဒး)
ပဲခူးတိုင္ ၊ ျပည္ခ႐ိုင္ ၊ ျပည္ၿမိဳ႕နယ္ႏွင့္ ပန္းေတာင္းၿမိဳ႕နယ္ကို ့ျဖတ္သန္းသြားေသာတံတားႀကီးျဖစ္ပါသည္။ တံတား၏ အလ်ားမွာ ၄၁၈၃ ျဖစ္ပါသည္။ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္တြင္ တည္ေဆာက္ခဲ့ေသာ တံတားျဖစ္ပါသည္။ အင္ဂ်င္နီယာခ်ဳပ္ (တံတား)(ၿငိမ္း) ဦးစိုး၀င္းမွ ဦးေဆာင္တည္ေဆာက္ခဲ့ေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။ တံတား၏ Up Stream ဘက္ ျမစ္၏ အေရွ႕ဘက္တြင္ ဗြက္ႀကီးေခ်ာင္းသည္ ဧရာ၀တီျမစ္အတြင္းသို႔ စီး၀င္ပါသည္။ တံတား၏ Up Stream ျမစ္၏ အေနာက္ဖက္တြင္ မင္းတုန္းေခ်ာင္းသည္ ဧရာ၀တီျမစ္အတြင္းသို႔ စီး၀င္ပါသည္။ ဧရာ၀တီျမစ္၏ စတုတၱျမစ္က်ဥ္းသည္ ျပည္ၿမိဳ႕အနီး၌ ရွိပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္ ကံမ-ျပည္လမ္း လုပ္ငန္းမ်ား သြားေရာက္စစ္ေဆးစဥ္ တံတားႀကီးေပၚသို႔ အႀကိမ္ႀကိမ္ျဖတ္သန္း ဖူးပါသည္။

(၁၂) ဧရာ၀တီျမစ္ကူးတံတား (ေညာင္တုန္း)
ဧရာ၀တီတိုင္း မအူပင္ခရိုင္ ေညာင္တုန္းၿမိဳ႕နယ္ ေသာင္တန္းေက်းရြာ(ေအာက္စု)ႏွင့္ ဧရာ၀တီတိုင္း ေညာင္တုန္းၿမိဳ႕နယ္ က်ီးကန္းသိုက္ေက်းရြာသို႔ ဆက္သြယ္ေပးထားေသာ တံတားႀကီးျဖစ္ပါသည္။ တံတား၏ အလ်ားမွာ ၁၀၈၁၄ ေပ ျဖစ္ပါသည္။ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ ဖြင့္လွစ္ခဲ့ေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။ မီးရထားႏွင့္ ကားလမ္းတြဲလ်က္ တည္ေဆာက္ထားေသာ တံတားျဖစ္ပါသည္။ အင္ဂ်င္နီယာမွဴးႀကီး ဦးတင့္လြင္မွ တာ၀န္ယူ ဦးေဆာင္တည္ေဆာက္ေၾကာင္း သိရပါသည္။ ဤတံတားႀကီးေပၚသို႔ ကၽြန္ေတာ္ မျဖတ္သန္းဖူးပါ။

(၁၃) ဧရာ၀တီျမစ္ကူးတံတား (ဗိုလ္ျမတ္ထြန္း)
ဧရာ၀တီတိုင္း မအူပင္ခရိုင္ ေညာင္တုန္းၿမိဳ႕နယ္ ေသာင္တန္းေက်းရြာႏွင့္ ဧရာ၀တီတိုင္း ေညာင္တုန္းၿမိဳ႕နယ္ ႀကိမ္ပင္ဆည္ေက်းရြာသို႔ ဆက္သြယ္ေပးထားေသာ တံတားႀကီးျဖစ္ပါသည္။ ကားလမ္းသီးသန္႔တံတားျဖစ္ပါသည္။ တံတား၏ အလ်ားမွ ၈၅၄၄ ေပ ျဖစ္ပါသည္။ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္တြင္ တည္ေဆာက္ခဲ့ေၾကာင္း သိရပါသည္။ မီးရထား၀န္ႀကီးဌာန ဒုတိယ၀န္ႀကီး(ျငိမ္း) ဦးေဖသန္းမွ ဦးေဆာင္တည္ေဆာက္ခဲ့ေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္ ဤတံတားႀကီးေပၚသို႔ ရန္ကုန္မွ ေခ်ာင္းသာ ၊ ေငြေဆာင္ကမ္းေျခသို႔ သြားေရာက္ခဲ့စဥ္က တစ္ႀကိမ္ျဖတ္သန္းဖူးပါသည္။ တံတား၏ Down Stream ဘက္တြင္ ဧရာ၀တီတံတား (မအူပင္) ၊ ဧရာ၀တီတံတား (ေဒးဒရဲ) တို႔ တည္ရွိေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္မျဖတ္သန္းဖူးပါ။
ယခုအခ်ိန္တြင္ ကၽြန္ေတာ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနေသာ လုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ ဧရာ၀တီတံတား (ပခုကၠဴ) ၊ ဧရာ၀တီတံတား (အေနာ္ရထာ) ၊ ဧရ၀တီတံတား (မေကြး) ၊ ဧရာ၀တီတံတား (မလြန္) ၊ ဧရာ၀တီတံတား (န၀ေဒး) တို႔အား အႀကိမ္ႀကိမ္အခါခါျဖတ္သန္း၍ လုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ လြယ္ကူေခ်ာေမြ႕လွပါသည္။ သို႔ပါ၍ ကၽြန္ေတာ္ႏွင့္ ဧရာ၀တီျမစ္ကူးတံတားႀကီးမ်ားအေၾကာင္း တင္ျပလိုက္ရပါသည္။

U Shwe Zin

Source : https://www.facebook.com/ushwe.zin.3/posts/1451956118406331

ေရြးေကာက္ပြဲစနစ္ ဒီဇုိင္းဆြဲျခင္း

ကမၻာ့ႏုိင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပပံုေတြ အေၾကာင္း International Institute for Democracy and Electoral Assistance က စာအုပ္ကို ျမန္မာလို ဘာသာျပန္ထားလို႔ အသံုး၀င္မယ္ထင္တယ္။ အမ်ားစု ကိုယ္စားျပဳစနစ္၊ အခ်ဳိးက်ကိုယ္စားျပဳစနစ္၊ စနစ္ေရာ (mixed systems) အစရွိသျဖင့္ ေတာ္ေတာ္ေလး ျပည့္၂စံု၂ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ Connection နဲ႔ ေဒါင္းလုပ္ဆြဲလို႔ရမယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။

Electoral System Design: The New International IDEA Handbook (Burmese)

ၿမိဳ႕ျပပို႔ေဆာင္ေရးပုံျပင္ (၂)

ၿမိဳ႕ျပပို႔ေဆာင္ေရး ပုံျပင္ (၂) ..... ေမာင္ျပည္ေအး
▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬
ႏုိင္ငံတကာၿမိဳ႕ေတာ္ေတြ၌ ယာဥ္က်ပ္တဲ့ေနရာေတြမွာ ကိုယ္ပိုင္ကား မစီးၾကဘဲ ရထားေတြ၊ ဘတ္စ္ကားေတြစီးၾကဖို႔၊ အျခားနည္းေတြနဲ႔ သြားၾကဖို႔ နည္းလမ္းမ်ဳိးစုံလုပ္ၾကပါတယ္။ car-pooling ဆုိတဲ့ ကားတစ္စီးထဲကို နီးစပ္ရာႏွစ္ဦး၊ သုံးဦးေပါင္းစီးၾကဖို႔ စီမံခ်က္ေတြလုပ္တယ္၊ စည္း႐ုံးၾကတယ္။ car-sharing ဆုိတာကေတာ့ ကုိယ္ပိုင္ကားသဖြယ္သုံးႏုိင္တဲ့ ကားငွား စနစ္ပါပဲ။ park and ride ဆိုတဲ့ စီးလာတဲ့ကား၊ ဆုိင္ကယ္ကို ဘူတာ႐ုံမွာရွိတဲ့ စိတ္ခ်လုံၿခံဳစြာထားႏုိင္တဲ့ ရပ္နားေနရာေတြမွာထားၿပီး ရထားစီးသြား၊ အျပန္က်မွ ျပန္စီးေစတဲ့စနစ္လည္းလုပ္ၾကတယ္။ အဲဒီလိုလုပ္ေအာင္လည္း park and ride အတြက္ သက္သာတဲ့ႏႈန္းေတြနဲ႔ စြဲေဆာင္ၾကတာေပါ့။ ဥပမာ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ဆီမွာဆို အင္းစိန္၊ မဂၤလာဒုံ၊ ေျမာက္ဥကၠလာ၊ သဃၤန္းကြၽန္းတို႔လို ဘူတာမ်ဳိးေတြမွာ ရွိသင့္တာေပါ့။ လမ္းအသုံးျပဳခြင့္ကို ဦးစားေပးျခင္းက ဘတ္စ္ကားကို လူႀကိဳက္မ်ားေအာင္ လုပ္တာပါပဲ။ ဘတ္စ္ကားနဲ႔သြားျခင္းက ကိုယ္ပိုင္ကားနဲ႔ သြားတာထက္ ပိုျမန္ၿပီဆုိရင္ စီးၾကပါလို႔ေျပာဖို႔မလိုေတာ့ဘူးေပါ့။ ဦးစားေပးအဆင့္အျမင့္ဆုံးကေတာ့ BRT လို႔ေခၚၾကတဲ့ Bus Rapid Transit ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္းပါပဲ။ MRT (Mass Rapid Transit) လို႔ ေျပာၾကတဲ့ ၿမိဳ႕ျပရထားက ပိုၿပီးမ်ားမ်ားသယ္ပုိ႔ႏုိင္တယ္ဆုိေပမယ့္ လမ္းေဖာက္ျခင္း၊ ေျပးဆြဲျခင္းေတြမွာ ရထားထက္ ကုန္က်စရိတ္မ်ားစြာ သက္သာတ BRT ကို ဦးစားေပးလုပ္ေဆာင္ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။
.

၂ဝဝဝ ျပည့္ႏွစ္ကျပဳလုပ္တဲ့ အေမရိကန္ႏုိင္ငံရဲ႕ ေလ့လာမႈတစ္ခုအရ BRT ဘတ္စ္ကားလမ္းတစ္မိုင္အတြက္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈပ်မ္းမွ်ကုန္က်စရိတ္က အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁၃ ဒသမ ၅ သန္းျဖစ္ၿပီး LRT (Light Rail Transit) ရထားလမ္းတစ္မုိင္က အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃၄ ဒသမ ၈ သန္းျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ BRT စနစ္က အေျခခံလိုအပ္ခ်က္ေတြ ရွိပါတယ္။ သီးသန္႔ ဘတ္စ္ကားလမ္းေပးရပါမယ္။ ရထားလို ဘူတာ႐ုံရွိရပါမယ္။ ေျမေအာက္ ရထားေတြလုိ ဘူတာအဝင္မွာပဲ လက္မွတ္ခေကာက္ႏုိင္ရပါမယ္။ ကားၾကမ္းျပင္နဲ႔ ပလက္ေဖာင္းတစ္ညီထဲျဖစ္တဲ့ သီးသန္႔ကားေတြ ျဖစ္ရပါမယ္။ လမ္းဆုံေတြမွာ BRT ဘတ္စ္ကားက ဦးစားေပးေျပးႏုိင္ရပါမယ္။ ဒါေၾကာင့္ လုံေလာက္တဲ့လမ္းအက်ယ္ရွိဖို႔နဲ႔ လက္မွတ္အတြက္၊ အခ်က္ျပေတြအတြက္၊ သတင္းအခ်က္အလက္ရရွိဖို႔အတြက္ နည္းပညာေတြလိုလာၿပီျဖစ္ပါတယ္။ BRT တစ္ခုတည္း လမ္းေပၚေကာင္းေကာင္းေျပးၿပီး က်န္ကားေတြေျပး စရာလမ္းမရွိရင္လည္း မေအာင္ျမင္ႏုိင္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ အခ်ိန္ယူဖို႔ လိုပါတယ္။ ခ်က္ခ်င္းထလုပ္လို႔ျဖစ္တာမဟုတ္ပါဘူး။ BRT စနစ္ရဲ႕ အစိတ္ အပိုင္းအျဖစ္ သူမ်ားေတြလုပ္ၾကတဲ့ ျဖစ္ႏုိင္တဲ့နည္းလမ္းေလးေတြကို တင္ျပခ်င္ပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ဘတ္စ္ကားသီးသန္႔လမ္း (Bus lane)၊ လူအမ်ား တင္ေဆာင္လာတဲ့ယာဥ္ေတြ ဦးစားေပးတဲ့လမ္း (High Occupancy Vehicle - HOV lane) သတ္မွတ္ခြင့္ျပဳၾကျခင္းပါပဲ။
.

HOV lane ဆုိတာကေတာ့ သတ္မွတ္လူဦးေရနဲ႔ အထက္ပါလာတဲ့ ယာဥ္ကိုမွ တက္ခြင့္ျပဳတဲ့ လမ္းမ်ဳိးေပါ့။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ဆီမွာ ေစာင့္ၾကည့္ႏုိင္ဖို႔ ခက္ခဲတာမို႔ လုပ္ဖို႔ခက္မယ္ထင္ပါတယ္။ ဘတ္စ္ကားသီးသန္႔လမ္းကို စဥ္းစားၾကည့္မိပါတယ္။ လက္ရွိသုံးလမ္းသြားကိုပဲ သူမ်ားေတြလည္း လုပ္ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ စင္ကာပူမွာဆိုရင္ လက္ရွိသုံးေနတဲ့ အစြန္လမ္းကို အဝါလိုင္း အထူတစ္ေၾကာင္းတားထားတာက အခ်ိန္ပိုင္းဘတ္စ္ကားလမ္းျဖစ္ၿပီး အဝါလုိင္းနဲ႔အၿပိဳင္ အနီလိုင္းတစ္ခုထပ္တားထားရင္ အၿမဲတမ္းဘတ္စ္ကားလမ္း ျဖစ္ပါတယ္။ အျဖစ္ႏုိင္ဆုံးကေတာ့ ယာဥ္ေၾကာက်ပ္တဲ့ အခ်ိန္ေတြမွာ အခ်ိန္ ပိုင္းအလုိက္ ေနရာေတြေရြးခ်ယ္ၿပီး ဘတ္စ္ကားေတြပဲသြားႏုိင္ဖို႔ သတ္မွတ္ ေပးရင္ ဘတ္စ္ကားေတြ ပိုျမန္သြားမယ္ထင္ပါတယ္။ လမ္းသုံးလမ္းစလုံး အျပည့္သုံးႏုိင္ဖို႔နဲ႔ ကားတစ္စီးနဲ႔တစ္စီး အတင္းေက်ာ္တက္မေနရေအာင္လည္း လုိင္းအလုိက္ ယာဥ္အေရအတြက္ေတြ၊ မွတ္တုိင္အလိုက္ ေရာက္ရမယ့္ အခ်ိန္ေတြကို ျပန္လည္စီစဥ္ဖို႔လည္း လိုမယ္ထင္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ဘတ္စ္ကားမွတ္တုိင္ေတြဟာ သူမ်ားေတြဆီမွာေတာ့ အတြင္းကိုခ်ဳိင့္ဝင္ၿပီး Bus bay ထဲဝင္ရပ္တဲ့အတြက္ ဘတ္စ္ကားရပ္ေနလို႔ အျခားကားေတြကို အေႏွာင့္ အယွက္မျဖစ္ပါဘူး။ ဒီမွာက ခ်ဳိင့္မဝင္တဲ့အျပင္ လမ္းမေပၚမွာပဲႏွစ္ထပ္ရပ္ၾက၊ ကားေခါင္းႀကီးေတြ အျပင္ကိုဆြဲထုတ္ထားၾကေတာ့ လမ္းသုံးလမ္းက ဘတ္စ္ကားေတြနဲ႔ပဲ ျပည့္ေနေတာ့တာပါပဲ။ ဒါ့အျပင္ သူမ်ားေတြဆီမွာ ဘတ္စ္ကားေတြ မွတ္တုိင္ထဲကေန ထြက္လာရင္ အျခားကားေတြက ဘတ္စ္ကားကို ဦးစားေပးၿပီး ထြက္ေစဖို႔သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ အခ်ဳိ႕ေနရာေတြမွာဆိုရင္ ထြက္လာတဲ့ဘတ္စ္ကားကို လြတ္လပ္စြာထြက္သြားႏုိင္ဖို႔ အျခားကားက လမ္းေပၚမွာ ရပ္ကိုေစာင့္ေပးရမယ္ဆုိတဲ့ မျဖစ္မေနလိုက္နာရမယ့္ Give Way to Buses Existing နဲ႔ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ ေဖာက္ဖ်က္ရင္ အျပစ္ ႀကီးပါတယ္။ မီးပြိဳင့္မွာစထြက္ရင္ မီးစိမ္းထဲမွာ B ဆိုတဲ့စာလုံးနဲ႔ ဘတ္စ္ကားကို ဦးစြာထြက္ႏုိင္ေအာင္ လုပ္ေပးတာလည္းေတြ႕ပါတယ္။ ဆိုလိုတာကေတာ့ ဘတ္စ္ကားေတြ လမ္းအသုံးျပဳခြင့္ကို စနစ္တက်နဲ႔ ဦးစားေပးဖို႔ကိုယ့္နည္း ကိုယ့္ဟန္နဲ႔ မျဖစ္မေနလုပ္ရမယ္လုိ႔ ေျပာခ်င္တာပါပဲ။ သူတို႔ စည္းကမ္း ေဖာက္ရင္လည္း ျပင္းျပင္းထန္ထန္ အေရးယူရပါမယ္။
.

လက္ရွိအေျခအေနမွာေတာ့ ဘာစည္းကမ္းပဲလုပ္လုပ္ အာဏာတည္ေအာင္၊ စည္းကမ္းမေဖာက္ရဲေအာင္ မလုပ္ႏုိင္တာက ကြၽန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ အဓိကက်တဲ့ အားနည္းခ်က္ျဖစ္ေနပါတယ္။
.

သူမ်ားေတြဆီမွာက စည္းကမ္းေဖာက္ တာေတြကို နည္းပညာေတြနဲ႔ထိန္းၾကတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔က နည္းပညာ အားနည္းေနေသးေတာ့ လူမ်ားမ်ားနဲ႔ထိန္းရမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ယာဥ္ထိန္းရဲအင္အားေတြ တုိးဖို႔လုပ္ေနၾကတာေကာင္းပါတယ္။ ဆိတ္ကြယ္ရာ မရွိဖို႔ကေတာ့ ျပည္သူ႔အားကိုလည္း ယူသင့္တယ္ထင္ပါတယ္။ စင္ကာပူမွာ snap and send ဆုိတာလုပ္တယ္။ လမ္းေပၚမွာျဖစ္တဲ့ ထူးျခားျဖစ္စဥ္ကို ဦးဆုံးေတြ႕တဲ့လူက ဓာတ္ပုံ႐ိုက္ၿပီး ေပးထားတဲ့အင္တာနက္လိပ္စာအတုိင္း ပို႔ေပးလိုက္တာပါပဲ။ အခု ကြၽန္ေတာ္တုိ႔လည္း လုပ္ႏုိင္ေနၿပီေလ။ လူတုိင္းနီးပါး ဖုန္းကိုင္ႏုိင္၊ အင္တာနက္သုံးႏုိင္ေနၾကပါၿပီ။ စည္းကမ္းေဖာက္ေနတဲ့ကားကို ဓာတ္ပုံ႐ိုက္၊ ေနရာေလးေဖာ္ျပၿပီးပို႔ေပးဖို႔ စီစဥ္ေပးႏုိင္ရင္ သိပ္ေကာင္းမွာပါပဲ။ အခ်ဳိ႕ကားေတြလုပ္ပုံက စည္းကမ္းအတုိင္းေမာင္းေနတဲ့ လူေတြကို ေစာ္ကားရာ ေရာက္တာေတြအမ်ားႀကီးပါ။ ယာဥ္ထိန္းမရွိတဲ့ေနရာေတြဆုိ ပိုဆုိးတာျဖစ္ပါ တယ္။ စိစစ္ၿပီးအေရးယူေပါ့။
.

အခု ဒီေဆာင္းပါးေရးေနစဥ္မွာပဲ သတင္းစာထဲ မွာ ''ရန္ကုန္၌ ယာဥ္ေၾကာက်ပ္ေနရာမ်ားအား ယာဥ္ထိန္း ၅ဝဝ ျဖင့္ ပုံေသ ရွင္းလင္းသြားမည္''၊ ''ယာဥ္စည္းကမ္းခ်ဳိးေဖာက္သူမ်ားအား အြန္လုိင္းမွတစ္ဆင့္ တုိင္ၾကားႏိုင္ၿပီ''ဆိုတဲ့ သတင္းေတြဖတ္ရပါတယ္။ ႀကိဳဆုိပါတယ္။ ယာဥ္ ထိန္းရဲေတြလည္း စမတ္က်ေစခ်င္ပါတယ္။ ေနပူမိုးရြာမေရွာင္ တာဝန္ထမ္းရ သူေတြျဖစ္လို႔ ဘယ္လုိနည္းနဲ႔ ခံစားခြင့္အပိုမ်ားေပးႏုိင္မလဲ စဥ္းစားဖို႔ေကာင္း ပါတယ္။ အူမနည္းနည္းေတာင့္ေစခ်င္တာပါ။ ဌာနဆုိင္ရာအႀကီးအကဲေတြကို မွတ္တမ္းစာအုပ္ေလးေတြေပးထားၿပီး ယာဥ္စည္းကမ္း၊ လမ္းစည္းကမ္း ေဖာက္တာေတြ သတင္းပို႔ေပးႏုိင္ဖို႔ အရင္ကလုပ္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ အခု ယာဥ္မရပ္ရ ေနရာေတြသတ္မွတ္ၿပီး အေရးယူေနတာေတြေကာင္းပါတယ္။ လမ္းေတြကို အျပည့္သုံးႏုိင္ဖို႔က အလြန္အေရးႀကီးပါတယ္။
.

အထက္မွာတင္ျပခဲ့သလို ေကာင္းတဲ့စနစ္က ေရြးခ်ယ္ခြင့္ရွိရပါမယ္။ ဒီမွာမရပ္ရရင္ ဘယ္မွာရပ္ရမလဲဆိုတဲ့ ေမးခြန္းကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေျဖႏုိင္ေအာင္ လုပ္ၾကရပါမယ္။ ဝိုင္းလုပ္ၾကရပါမယ္။ ဆက္စပ္လုပ္ၾကရပါမယ္။ ေပါင္းလုပ္ၾကရပါမယ္။
.

အခုျဖစ္ေနတာက ၿမိဳ႕ျပပို႔ေဆာင္ေရးနဲ႔ ပါဝင္ပတ္သက္သူေတြက မ်ားလွပါတယ္။

ယာဥ္ေမာင္းလုိင္စင္ထုတ္ေပးတာက ကညန၊
လုပ္ငန္းလုိင္စင္ထုတ္ေပးတာက ပစန(မီးရထား)။
ရထားေျပးတာက ရထားဝန္ႀကီးဌာန။
လမ္းေဖာက္တာက ေဆာက္လုပ္ေရး၊ ၿမိဳ႕ေတာ္စည္ပင္။
ယာဥ္ထိန္းရဲက ျပည္ထဲေရး။
ယာဥ္ရပ္နားေနရာေတြက စည္ပင္သာယာ။
ကားေျပးတာက ပုဂၢလိက။
ထိန္းသိမ္းတာက မထသ။
အိမ္ရာေတြ ေဆာက္လုပ္တာက အုိးအိမ္ (ေဆာက္လုပ္ေရး)။

ပါဝင္ပတ္သက္သူေတြ မ်ားလြန္းတာေၾကာင့္ ထိေရာက္ေအာင္ ညႇိႏႈိင္းေပးႏိုင္ဖို႔လိုပါတယ္။ စနစ္ကုိ သီးသန္႔တာဝန္ယူထားတဲ့ အဖြဲ႕အစည္း ရယ္လုိ႔လည္းမရွိ။ ကားသမားကလည္း ရထားကိုခ်ိတ္ဖုိ႔ မစဥ္းစားခဲ့ဘူး၊ ရထားသမားကလည္း ကားနဲ႔ေပါင္းမွလို႔ မစဥ္းစားခဲ့ဘူး၊ ဥပမာ၊ အေဝးေျပးကားဝင္းႀကီးက ၿမိဳ႕ပတ္ဘူတာေတြနဲ႔ မနီးမေဝးပါ။ ဒါေပမယ့္ ကားေပၚက ဆင္းၿပီး ရထားေပၚတက္ႏုိင္တဲ့ အကြာအေဝးမွာ မရွိဘူး၊ သန္႔သန္႔ေလး စဥ္းစားခဲ့ ၾကေတာ့၊ သပ္သပ္ကေလးစီျဖစ္ၿပီး ရထားမွာလည္း လူမရွိ၊ အေဝးေျပး ကားေပၚကဆင္းတဲ့ လူေတြရဲ႕ ဒုကၡေတြကလည္း ၾကားလုိ႔ မဆံုးပါပဲ။ အေဝးေျပးကားေပၚကဆင္း ၿမိဳ႕ပတ္ရထားေပၚ စုၿပံဳတုိးတက္ၿပီး ေငြႏွစ္ရာ၊ သံုးရာေလာက္နဲ႔ ရန္ကုန္ဘူတာႀကီးနဲ႔ နီးစပ္ရာ ဘူတာေတြ ေရာက္ရင္ မေကာင္းဘူးလား။ သူမ်ားေတြဆီမွာ အဲဒီလုိျဖစ္ေအာင္ကုိ အထူးတလည္ လုပ္ေနၾကတာပါ။ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔မွာ ကံေကာင္းစြာနဲ႔ ရန္ကုန္ဘူတာႀကီးက ရန္ကုန္ၿမိဳ႕လယ္မွာ ရွိေနပါေသးတယ္။ ဆင္ေျခဖံုးဘူတာေတြအနီးမွာ ဂိတ္ဆံုးတဲ့ ေခါက္တုိဘတ္စ္ကားေတြ(Feeder buses) ရွိသင့္ပါတယ္။ ဥပမာ အင္းစိန္၊ မဂၤလာဒံု၊ သဃၤန္းကြၽန္းစသည္ေပါ့။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ လက္မွတ္ တစ္မ်ဳိးတည္းနဲ႔ ကားနဲ႔ရထား ေပါင္းၿပီးစီးလုိ႔ရတဲ့၊ တစ္ခုစီစီးျခင္းထက္ ပိုသက္သာတဲ့ လက္မွတ္လုပ္ေပးႏိုင္ရင္ အလြန္ေကာင္းတာေပါ့။ ေခါက္တုိကားက ေန႔တြက္မကိုက္ေတာ့ ဘယ္လိုလုပ္ႏိုင္မလဲ။
.

အထက္မွာ ေျပာခဲ့သလ ိုPark and ride လုပ္ခ်င္ေတာ့ ေျမေနရာ ဘယ္လိုေပးမွာလဲ။ ကားလမ္းေပၚ က်ဴးေနၾကတာေတြ ဘယ္လို ရွင္းေပးမွာလဲ။ ဝန္ႀကီးဌာနမ်ားစြာနဲ႔ တုိင္းေဒသႀကီးအစုိးရ၊ ၿမိဳ႕ေတာ္စည္ပင္ စသည္ ပါဝင္ပတ္သက္မႈေတြကို ၿမိဳ႕ျပပို႔ေဆာင္ေရး႐ႈေထာင့္ကၾကည့္ၿပီး တာဝန္ခံ ညႇိႏိႈင္းေဆာင္ရြက္ေပးဖို႔ လိုပါတယ္။ ၿမိဳ႕ျပပုိ႔ေဆာင္ေရးဆိုတာ အေရာင္းအဝယ္ပစၥည္း မဟုတ္ပါဘူး။ အမ်ားျပည္သူနဲ႔ဆုိင္တဲ့ပစၥည္း(Public goods) ျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ားျပည္သူေတြရဲ႕ သက္သာေခ်ာင္ခ်ိမႈကို ဦးတည္ ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ္ရကိုယ္ယူစနစ္နဲ႔ ထားလို႔မရဘဲ ႏိုင္ငံေတာ္က ပါဝင္ေထာက္ပံ့ေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ပါဝင္ပတ္သက္သူေတြ stake holders မ်ားတဲ့ လုပ္ငန္းႀကီးကုိ စနစ္တက်ျဖစ္ေအာင္ ကြပ္ကဲႏိုင္ဖို႔ ၾကားခံလိုအပ္ပါ တယ္။ အဲဒါကေတာ့ သူမ်ားေတြဆီမွာ Land Transport Authority Urban Transport Authority Transit Authority စသည္ျဖင့္ ေခၚၾကတဲ့ ပို႔ေဆာင္ေရးဆုိင္ရာ အာဏာပိုင္အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္ပါတယ္။
.

ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ဆီမွာ ဟိုတစ္ေလာကဖြဲ႕လုိက္ၿပီး ဘာေၾကာင့္မွန္းမသိ ခ်က္ခ်င္းျပန္ဖ်က္လုိက္တာ ၾကားရပါတယ္။ အခုလည္း မဟာရန္ကုန္ၿမိဳ႕ျပဖြံ႕ၿဖိဳးေရးနဲ႔ ၿမိဳ႕ျပပို႔ေဆာင္ေရးဆုိင္ရာ စီမံခ်က္ႀကီးေတြ ဂ်ပန္အကူအညီနဲ႔ ေရးဆြဲၿပီးၿပီလို႔ ၾကားရပါတယ္။ အလြန္ဝမ္းသာဖြယ္ ေကာင္းပါတယ္။ ဘယ္လို လုပ္မွာလဲ၊ ဘယ္ေတာ့လုပ္မွာလဲ၊ အလြန္အေရးႀကီးလွပါတယ္။ အခုပဲ ေနာက္က်လွပါၿပီTransport Authority ဖြဲ႕ဖို႔လည္းပါတယ္လုိ႔ ၾကားရပါတယ္။ ျမန္ျမန္ဖြဲ႕ေစခ်င္ပါတယ္။
.

အဲဒီအဖြဲ႕ဟာလည္း စီမံကိန္းေရးဆြဲတာေတြ၊ ေလ့လာသုေတသနျပဳတာေတြ၊ ေငြေၾကးဆိုင္ရာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြ၊ ထိေရာက္တဲ့ ညႇိႏႈိင္းမႈေတြ၊ ကြပ္ကဲမႈေတြ လုပ္ႏုိင္ဖို႔ လုပ္ပိုင္ခြင့္ရွိဖို႔ လုိပါတယ္။ လုပ္ႏုိင္ဖို႔လည္း လုိပါတယ္။ မူဝါဒ အားျဖင့္ သက္ဆုိင္ရာအာဏာပုိင္အဖြဲ႕အစည္းကို တာဝန္ခံ၊ နာခံရမွာ ျဖစ္ေပမယ့္ လြတ္လပ္တဲ့လုပ္ပုိင္ခြင့္လည္း လုိပါတယ္။ အမ်ားျပည္သူေတြ အဆင္ေျပေျပျဖစ္တဲ့အဆင့္ မေရာက္ေသးဘူးဆိုရင္ ေရာက္ေအာင္ပစၥည္း ေရာင္းသလို ေစ်းကြက္က အဆုံးအျဖတ္ေပးလိမ့္မယ္လို႔ ထားလို႔မရဘဲ လိုခ်င္တဲ့အဆင့္ ျပည္သူေတြ စိတ္ခ်မ္းသာတဲ့အဆင့္ေရာက္ေအာင္ စီမံေဆာင္ရြက္ေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ သူမ်ားေတြ လုပ္ၾကတာ ေတြအေပၚ စဥ္းစားႏုိင္ဖို႔ေလ့လာမိသမွ် အက်ဥ္းတင္ျပခ်င္ပါတယ္။
.

အထူးသျဖင့္ အရင္းအႏွီးမရွိရင္၊ ေငြေၾကးဆုိင္ရာလုပ္ပိုင္ခြင့္မရွိရင္၊ ဥပေဒနဲ႔အညီ ရပ္တည္ႏုိင္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းမဟုတ္ရင္ လုပ္ဖို႔ခက္ခဲမွာပါ။ ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးႏုိင္ငံေတြမွာေတာ့ အခြန္အေကာက္နဲ႔ ျပည္သူေတြ ရင္းႏွီးၿပီးသား လည္းျဖစ္၊ ေပးရတာနဲ႔တန္ေအာင္ လုပ္ေပးထားတဲ့ပို႔ေဆာင္ေရးစနစ္ေတြက လည္းေကာင္းေတာ့ ၿမိဳ႕ျပပို႔ေဆာင္ေရးကို မူလဘတ္ဂ်က္အျပင္ အခြန္ေတြနဲ႔ ျဖည့္ဆည္းေပးၾကတယ္။ အဲဒီအခြန္ေတြရဲ႕ အစိတ္အပိုင္းအခ်ဳိ႕ကTransit Authority မ်ားသို႔ တုိက္႐ိုက္ေထာက္ပံ့ၾကတယ္။ ေဒသအစိုးရေတြကတစ္ဆင့္ ေပးၾကတယ္။ အခြန္အမ်ဳိးအစားဥပမာေတြကေတာ့ တုိက္႐ိုက္အခြန္ေတြက ေလာင္စာဆီအခြန္၊ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္ဝယ္ယူမႈ၊ အသုံးျပဳမႈအခြန္၊ ယာဥ္ ရပ္နားခနဲ႔ လမ္းျဖတ္သန္းခမ်ား၊ ဒဏ္ေၾကးမ်ား စသည္ စသည္။ တစ္ဆင့္ခံ အခြန္ေတြကေတာ့ ရထား၊ ကားစနစ္ေတြေၾကာင့္ သူ႔အလုပ္သမားေတြ သြားေရးလာေရးအဆင္ေျပသြားတဲ့ အလုပ္ရွင္ေတြထံကေန ေကာက္တဲ့အခြန္၊ အလုပ္သမားေတြရဲ႕ လစာစာရင္းေပၚကေန ရာခိုင္ႏႈန္းနဲ႔ ေကာက္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္မ်ဳိးကေတာ့ အသစ္လုပ္လုိက္တဲ့ ၿမိဳ႕ျပပို႔ေဆာင္ေရးေၾကာင့္ အက်ဳိးသက္ေရာက္တဲ့ေနရာေတြက ေျမကြက္ေတြ၊ လူေနအိမ္ေတြတန္ဖိုး ျမင့္တက္တဲ့အေပၚကေန ေကာက္တဲ့အခြန္စတာေတြျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ အရင္းအျမစ္တစ္ခုကေတာ့ ပုဂၢလိကနPPPလုပ္ရာကေနရတဲ့ ေငြေၾကးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေငြေၾကးေတြနဲ႔ အမ်ားျပည္သူပို႔ေဆာင္ေရးစနစ္က Transit Authority ေတြက လည္ပတ္ၾကပါတယ္။
.

ေတာင္ကိုရီးယားႏုိင္ငံရဲ႕ ပို႔ေဆာင္ေရးစနစ္ဟာ တုိင္းျပည္ရဲ႕ စီးပြား ေရးဖြံ႕ၿဖိဳးမႈကို ထိေရာက္တဲ့အေထာက္အကူျဖစ္ေစရတဲ့ အေၾကာင္းရင္း ေလးခ်က္က အေရးႀကီးပို႔ေဆာင္ေရးအေျခခံအေဆာက္အအုံမ်ားကို အခ်ိန္မီ တည္ေဆာက္ႏုိင္ခဲ့ျခင္း၊ ပို႔ေဆာင္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို လုံေလာက္စြာေငြေၾကး ပံ့ပိုးႏုိင္ေရးအတြက္ Special Accounts for Transport Facilities ကို ၁၉၉၄ ခုႏွစ္တြင္ ဥပေဒျပ႒ာန္း၍ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ခဲ့ျခင္း၊ ကုန္က်စရိတ္မ်ားတဲ့ ရထားကို အေျခခံတဲ့စနစ္မဟုတ္ဘဲ အျမန္လမ္းမကုိ အေျခခံၿပီးBRT ႏွင့္ HOV lanes မ်ားျဖင့္ ေအာင္ျမင္စြာခ်ိတ္ဆက္အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏုိင္ခဲ့ ျခင္းနဲ႔ အမ်ားျပည္သူပို႔ေဆာင္ေရးမွာ ICT နည္းပညာမ်ားကို အသုံးျပဳႏုိင္ခဲ့ ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
.

စင္ကာပူရဲ႕ အမ်ားျပည္သူပို႔ေဆာင္ေရး စနစ္ကေတာ့ ရထားကို အေျခခံတဲ့စနစ္နဲ႔ သြားေနပါတယ္။ ေရရွည္မွာ ဘတ္စ္ကားေတြဟာ ရထားဘူတာ႐ုံဆီပို႔ေဆာင္တဲ့ ေခါက္တိုခရီးေတြပဲ က်န္ေစခ်င္တာပါ။ သို႔ေပမယ္ MRT နဲ႔ LRT ေတြမျပည့္စုံမီမွာ ကားစနစ္ ကို ျမႇင့္တင္ေပးလ်က္ရွိပါတယ္။ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့မႈမူဝါဒကေတာ့ Capital cost ကို ႏုိင္ငံေတာ္ကက်ခံေပးျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေျပးဆြဲကုမၸဏီေတြဟာ operating cost ျဖစ္တဲ့ ေျပးဆြဲစရိတ္နဲ႔ လက္ရွိသုံးေနတဲ့ ယာဥ္ေတြရဲ႕ တန္ဖိုးေလ်ာ့စရိတ္ကို ကာမိေအာင္ရွာေဖြရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သက္တမ္း ျပည့္လို႔အစားထိုးရမယ့္ ယာဥ္ေတြအတြက္လည္း ႏုိင္ငံေတာ္ကပဲ က်ခံေပးျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
.

စင္ကာပူရဲ႕ဦးတည္ခ်က္ကေတာ့ ျပည္သူကိုေပးရမယ့္ သတ္မွတ္ထား တဲ့ဝန္ေဆာင္မႈ အရည္အေသြးကို မျဖစ္မေန ေပးဖို႔ပါပဲ။ ပ်က္ကြက္ရင္ေတာ့ အမႈႀကီးပါပဲ။ ရထားဖ်က္သိမ္းရမႈေတြအတြက္ ေျပးဆြဲကုမၸဏီေတြကို ဒဏ္ ေၾကးေငြ ႀကီးမားစြာ ေပးေဆာင္ေစတာမ်ဳိးရွိခဲ့ပါတယ္။ စင္ကာပူရဲ႕ ၂ဝ၁၃ ခုႏွစ္ စီမံကိန္းမွာ ရထားလမ္းေတြ မျပည့္စုံမီ ေနာက္ ၁ဝ ႏွစ္အတြင္းမွာ ဘတ္စ္ကားအစီး ၅၅ဝ ဝယ္ဖို႔နဲ႔ ေျပးဆြဲစရိတ္လိုေငြေတြကုိ ျဖည့္ဆည္းေပးဖို႔ စင္ကာပူေငြ ၁ ဒသမ ၁ ဘီလီယံလ်ာထားပါတယ္။ ပုဂၢလိကကုမၸဏီေတြက လည္း ဘတ္စ္ကားအစီး ၂၅ဝ ဝယ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ သူတုိ႔ဆီမွာေတာ့ ကုမၸဏီ ႏွစ္ခုပဲရွိပါတယ္။
.

ဒီမွာက ရန္ကုန္မွာ ခရီးသည္တင္ဘတ္စ္ကားစီးေရက ၈,ဝဝဝ၊ ယာဥ္ပိုင္ရွင္ေတြက ၅,ဝဝဝ ခန္႔ရွိတယ္လို႔ တစ္ေလာက ဖတ္လုိက္ မိပါတယ္။ ဘယ္လုိေထာက္ပံ့ၾကမလဲ။ ဘယ္လုိကြပ္ကဲၾကမလဲ။ ျမန္ျမန္ ျပင္ၾကရပါမယ္။ အဲဒီကိစၥေတြအတြက္ ေဒသႀကီးအစိုးရအဖြဲ႕က ဥပေဒျပဳ တယ္လို႔လည္းၾကားရပါတယ္။
.

အခ်ဳပ္တင္ျပရရင္ေတာ့ ယာဥ္ေၾကာက်ပ္တည္း တာေတြ အထိုက္အေလ်ာက္သက္သာဖို႔က အခုလုပ္ေနတဲ့လမ္းေတြ အျပည့္ အဝသုံးႏုိင္ေအာင္ လုပ္ေနတာေတြကို အင္တုိက္အားတုိက္ လုပ္ေစခ်င္ပါ တယ္။ ျဖစ္ႏုိင္ရင္ ဒီမွာမရပ္ရရင္ ဘယ္မွာရပ္ရမလဲ ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းရဲ႕အေျဖ အတြက္ လမ္းေပၚမွအပ ကားရပ္စရာေနရာေတြေပၚေအာင္ ဝိုင္းလုပ္ၾကဖို႔ လိုပါတယ္။
.

ယာဥ္စည္းကမ္း၊ လမ္းစည္းကမ္းေဖာက္တာေတြကို လူအင္အားနဲ႔ ရွင္းႏုိင္ေအာင္လုပ္ေနတာေတြကို အားေပးပါတယ္။ ျပည္သူ႔အားနဲ႔ နည္း ပညာအားေတြကိုလည္း ယူဖို႔ႀကိဳးစားေစခ်င္ပါတယ္။ စည္းကမ္းေဖာက္ရင္ ထိေရာက္တဲ့ ျပစ္ဒဏ္ျဖစ္ဖို႔လိုပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ တင္ျပခဲ့သလို ဘတ္စ္ကားနဲ႔ လူအမ်ားတင္ေဆာင္လာတဲ့ ကားေတြ လမ္းအသုံးျပဳခြင့္ ဦးစားေပးႏုိင္ဖို႔ ျဖစ္ႏုိင္တဲ့ေနရာေတြမွာ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေစခ်င္ပါတယ္။ အေရးအႀကီးဆုံးကေတာ့ ေရွ႕မွာ ကြၽန္ေတာ္တို႔အားကိုးရမယ့္ Transport Authority ႀကီး အျမန္ေပၚေပါက္လာေစခ်င္တာပါပဲ။ ဒါမွ တစိုက္မတ္ မတ္နဲ႔ ထိထိေရာက္ေရာက္လုပ္သြားႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံေတာ္က နည္းမွန္လမ္းမွန္နဲ႔ ေထာက္ပံ့ေပးႏုိင္ဖို႔လည္း လမ္းေၾကာင္းေပၚလာႏုိင္ပါတယ္။
.

ေဘးက ေျပာတာ၊ ေရးတာ လြယ္ေသာ္လည္း လုပ္သင့္လုပ္ႏုိင္တာေလးေတြ ျမန္ျမန္လုပ္ေပးေစခ်င္ပါတယ္။ ေန႔တုိင္း ေန႔တုိင္း မုိးႀကီးခ်ဳပ္မွ ကြၽႏ္ုပ္တို႔အိမ္ ျပန္ေရာက္ေနရလို႔ပါ။
.
▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬
ၿမိဳ႕ျပပို႔ေဆာင္ေရးပုံျပင္ (၂)
ေမာင္ျပည္ေအး
.
ေၾကးမံု သတင္းစာ
၁၃၇၆ ခုႏွစ္၊ ၀ါဆုိလျပည့္ေက်ာ္ ၄ ရက္ ၊
၂၀၁၄ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္ ၁၅ ရက္၊ အဂၤါေန႔။
▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬
.
[ GRAPHIC : Bombardier YouCity _ Integrated Multimodal Transport System for Sustainable Urban Mobility (ID- 438) _ 2012 June ]

Original Source : https://www.facebook.com/photo.php?fbid=10152632512632754&set=a.10151340822117754.542022.683512753&type=1&theater

ဗို႔အားက်ျခင္း၏ သက္ေရာက္မႈမ်ား

Written by: တကၠသိုလ္မိုးဝါ

လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားေပးပို႔မႈ မမွန္ျခင္း၊ ပရမ္းပတာမီးသြယ္၍ ျဖန္႔ျဖဴးမႈ စနစ္မက်ျခင္း စသည္တို႔ေၾကာင့္ သံုးစြဲသူထံသို႔ ေရာက္ရွိသည့္ ဗို႔အား(မီးအား) ပမာဏ လိုအပ္သည္ထက္ မ်ားစြာနိမ့္က်မည္ဆိုပါက လွ်ပ္စစ္ကိရိယာတို႔အား ဆိုးရြားေသာ သက္ေရာက္မႈ မ်ားစြာျဖစ္ေစမည္။ ဤေဆာင္းပါးတြင္ ေနအိမ္၊ ႐ံုး၊ စက္႐ံုမ်ား၌ အသံုးျပဳသည့္ လွ်ပ္စစ္ေမာ္တာမ်ား၊ ပန္႔မ်ား မည္သို႔ထိခိုက္ ပ်က္စီးႏိုင္ေၾကာင္း ေရးမည္ျဖစ္သည္။

ၾကားျဖတ္၍ လူအမ်ား အမွတ္မွား၊ ယူဆမွားေနၾကေသာ ‘ဝိုင္ယာေရွာ့ခ္’ (Wire Shock) အသံုးအႏႈန္းကို ရွင္းလိုပါသည္။ အမွန္စင္စစ္ ဝိုင္ယာေရွာ့ခ္ျဖစ္သည္ မဟုတ္ပါ။ ဝိုင္ယာေရွာ့ထ္(Wire Short)သာျဖစ္သည္။ မီးႀကိဳးတြင္ အပူႀကိဳး (လွ်ပ္စစ္စီးေသာႀကိဳး)ႏွင့္ အေအးႀကိဳး(လွ်ပ္စစ္မစီးေသာ ႏ်ဴထရယ္လ္ႀကိဳး) ရွိရာ ထိုႀကိဳးႏွစ္ေခ်ာင္းေပါက္ျပဲ၍ ပူးကပ္ထိမိသြားေသာအခါ ပတ္လမ္းတို (Short Circuit)ျဖစ္သြား၏။ မီးႀကိဳးအတိုဆံုး အေျခအေနသို႔ ေရာက္ရွိသြား၍ လွ်ပ္စစ္ခုခံမႈ (Electrical Resistance)သည္ ႐ုတ္တရက္ ပမာဏအားျဖင့္ သုညျဖစ္သြားကာ လွ်ပ္စီး(Current) ပမာဏမွာ ႐ုတ္ျခည္း အတိုင္းအဆမရွိ တအားျမင့္တက္သြားျခင္းကို ေရွာ့ထ္ျဖစ္သည္ဆိုျခင္း ျဖစ္၏။ အကာအကြယ္အျဖစ္ ပတ္လမ္းျဖတ္ခလုတ္ (Circuit Breaker) တပ္ဆင္ထားပါက ထိုခလုတ္သည္ ခ်က္ခ်င္းမဆိုင္းမတြ ျပဳတ္ (ပြင့္)သြားမည္ျဖစ္ၿပီး သံုးစြဲသူႏွင့္ လွ်ပ္စစ္ပစၥည္း ကိရိယာတို႔ကို အႏၱရာယ္ မျပဳႏိုင္ေအာင္ ခြဲထုတ္ေပးမည္ျဖစ္၏။ ဝိုင္ယာေရွာ့ထ္ျဖစ္ၿပီး မီးေလာင္သည္ဆိုျခင္းမွာ ပတ္လမ္းျဖတ္ခလုတ္ ေကာင္းေကာင္းတပ္ဆင္ မထားျခင္ေၾကာင့္လည္း ျဖစ္သည္။ ပတ္လမ္းျဖတ္ခလုတ္၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မွာ အလြန္ျမန္ဆန္ေသာေၾကာင့္ ဝိုင္ယာႀကိဳးမ်ား မီးစြဲမေလာင္မီကပင္ လွ်ပ္စီးကို ျဖတ္ေတာက္ၿပီးျဖစ္ေနပါၿပီ။
သို႔ျဖစ္၍ ေရွာ့ထ္(Short)ျဖစ္သည္ဟု ေျပာဆိုသံုးစြဲမွသာ အမွန္ျဖစ္ပါမည္။
လွ်ပ္စစ္ေမာ္တာ(Motor) အမ်ိဳးအစား မ်ားစြာရွိသည္ႏွင့္အမွ် အိမ္သံုးေရတင္ပန္႔မွအစ စက္မႈလက္မႈ လုပ္ငန္းသံုးႏွင့္ ကုန္ပစၥည္းထုတ္သည့္ စက္႐ံုအႀကီးစားအထိ သူ႔ေနရာ သူ႔လိုအပ္ခ်က္ႏွင့္ အံဝင္ခြင္က် ေမာ္တာကို ေရြးခ်ယ္၍ အသံုးျပဳရေပသည္။ မည္သို႔ပင္ျဖစ္ေစကာမူ ေမာ္တာအားလံုးကို ယင္း၏လုပ္ေဆာင္ခ်က္ ဗို႔အားလိုအပ္ခ်က္ႏွင့္ မကိုက္ညီသည့္ ဗို႔အားပမာဏျဖင့္ လည္ပတ္ခိုင္းပါက ယင္း၏စြမ္းေဆာင္ရည္ႏွင့္ ၾကာရွည္ခံမႈတို႔ မုခ်က်ဆင္းေစမည္သာ ျဖစ္သည္။ ေမာ္တာတစ္လံုး၏ တန္ဖိုးသည္ မေျပာပေလာက္ေသာ္လည္း တင္ႀကိဳေမွ်ာ္မွန္း မထားခဲ့ေသာ ေန႔စဥ္လုပ္ငန္းလည္ပတ္ျခင္း ရပ္တန္႔ထားရမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ ဆံုးရံႈးမႈသည္သာပို၍ ႀကီးမားမည္ျဖစ္သည္။
ဗို႔အားက်မႈ(မီးအားက်မႈ)သည္ အၾကမ္းအားျဖင့္ ႏွစ္မ်ဳိးရွိ၏။ ႐ုတ္ျခည္းခဏ ဗို႔အားက်မႈ(Dip)ႏွင့္ ၾကာရွည္တည္တံ့ေသာ ဗို႔အားက်မႈ(Sag)ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ ဝန္သယ္ေဆာင္ေနသည့္ ေမာ္တာတစ္လံုး လည္ပတ္ေနစဥ္ ဗို႔အားက်သြားသည္ႏွင့္ အတြင္းရွိ လွ်ပ္စီးပမာဏ ခ်က္ခ်င္းဆိုသလို တက္လာမည္။ တက္လာေသာလွ်ပ္စီးေၾကာင့္ ေမာ္တာတြင္း၌ အပူခ်ိန္ တက္လာသည့္အတြက္ ကာလတာရွည္လွ်င္ ေမာ္တာ၏ လွ်ပ္စစ္နန္းႀကိဳးမ်ား အားပတ္ထားသည့္ လွ်ပ္တားပစၥည္း (Insulation)တို႔လည္း ေပ်ာ္ဝင္ပ်က္စီး၍ နန္းႀကိဳးမ်ားအခ်င္းခ်င္း ထိကပ္ေရွာ့ထ္ျဖစ္ၿပီး ေလာင္ကြ်မ္းသြားမည္ျဖစ္၏။ ကိန္းဂဏန္းျဖင့္ တြက္ခ်က္ၾကည့္ရပါလွ်င္ ဗို႔အား ၁ဝ ရာခိုင္ႏႈန္း က်သည္ဆိုပါစု႔ိ။ ၂၃ဝ ဗို႔ထဲမွ ၁ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းက်လွ်င္ ၂ဝ၇ ဗို႔က်န္မည္။ အဆိုပါ ၂ဝ၇ ဗို႔ျဖင့္ လုပ္ေဆာင္ပါက ေမာ္တာအတြက္ လုိအပ္မည့္ အစဦးလည္စြမ္းအား (Starting Torque)သည္ မလံုမေလာက္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ႀကီးမားေသာဝန္ႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားပါက ေမာ္တာစလည္ရန္ အခက္အခဲ ရွိေနေပလိမ့္မည္။

ပံုမွန္သတ္မွတ္ပမာဏထက္ ဗို႔အားျမင့္တက္လွ်င္ လွ်ပ္စီးစီးမႈနည္းသြားၿပီး ေမာ္တာတြင္းအပူခ်ိန္ ေလ်ာ့နည္းသြားလိမ့္မည္ဟု သာမန္အားျဖင့္ ထင္ေနလိမ့္မည္။ အမွန္စင္စစ္ ယင္းသို႔မဟုတ္ပါ။ ဤဗို႔အားျမင့္တက္မႈက ေမာ္တာတြင္းရွိ သံအူတိုင္မ်ားအား သံလိုက္ဓာတ္ျပည့္ဝျခင္း အေျခသို႔ တြန္းပို႔လိုက္သည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ ေမာ္တာပံုမွန္ အလုပ္လုပ္ရန္ သံအူတိုင္မ်ားသည္ သံလိုက္ဓာတ္ ပိုမိုလိုအပ္လာေသာေၾကာင့္ လွ်ပ္စီးပမာဏသည္ အလိုအေလ်ာက္ ျမင့္တက္သြား၏။ ျမင့္တက္သြားေသာ လွ်ပ္စီးက အပူခ်ိန္ကို ပိုမိုျဖစ္လာေစသည္။

ဗို႔အားအတက္အက် ျဖစ္ပြားမႈေၾကာင့္ အျခားလွ်ပ္စစ္သံလိုက္သံုး ပစၥည္းကိရိယာမ်ား၏ သက္တမ္းကိုလည္း တိုေတာင္းသြားေစသည္။ မီးေခ်ာင္းတြင္သံုးေသာ ခ်ဳတ္ (Ballast)မ်ား၊ သံလိုက္ေခြ(Solenoid)မ်ား၊ ထရန္စေဖာ္မာမ်ား၊ ရီေလး(Relay)ခလုတ္မ်ား၊ စသည္တို႔မွာ သံလိုက္အူတိုင္ကို တစ္နည္းနည္းျဖင့္ သံုးထားသည္ျဖစ္၍ ဗို႔အားအတက္အက် မမွန္မႈေၾကာင့္ ကိရိယာသက္တမ္း ထက္ဝက္ခန္႔သို႔ က်ဆင္းသြားတတ္ၾကသည္။

သံရည္က်ဳိ လွ်ပ္စစ္မီးပန္းကူး မီးျပင္းဖို (Electric Furnace) (အပူခ်ိန္ ၂ဝဝဝ ဒီဂရီဆဲလ္စီးယပ္စ္)မ်ားတြင္ ဗို႔အားက်မႈ ျဖစ္ေပၚပါက ယင္းမီးျပင္းဖိုအား တစ္စံုတစ္ရာ ထိခိုက္ျခင္း မျဖစ္ေစႏိုင္ေသာ္လည္း ကုန္ထုတ္လုပ္မႈကို ေႏွာင့္ေႏွးသြားေစမည့္အျပင္ ကုန္ထုတ္လုပ္စရိတ္ကိုလည္း ျမင့္တက္သြားေစမည္ ျဖစ္သည္။

သတင္းအခ်က္အလက္ နည္းပညာေခတ္တြင္ ဗို႔အားက်မႈေၾကာင့္ ကြန္ပ်ဴတာ၊ PLC (Programmable Logic Controller)ကဲ့သို႔ေသာ အီလက္ထရြန္နစ္ ပစၥည္းမ်ားအား ႐ုတ္တရက္ အလုပ္မလုပ္ဘဲ ရပ္တန္႔သြားေစႏိုင္သည္။ ယင္းသို႔ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ အေရးပါ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ေပ်ာက္ဆံုးသြားျခင္း၊ အပူလြန္မႈေၾကာင့္ ပစၥည္းကိရိယာမ်ား ပ်က္စီးျခင္း စသည္တို႔ ျဖစ္ပြားႏိုင္ေလသည္။
လွ်ပ္စစ္ေမာ္တာသည္ လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္မွ စက္မႈစြမ္းအင္သို႔ ေျပာင္းေပးေသာ စက္ကိရိယာျဖစ္သည္။ အႀကီးစား စက္မႈလုပ္ငန္းသံုးမွစၿပီး ပန္ကာ၊ နာရီ၊ ကြန္ပ်ဴတာဟတ္ဒ႐ိုက္ဗ္ (Hard Drive)၊ စာ႐ိုက္စက္(Printer)၊ စသည္တို႔၌သံုးေသာ ေသးငယ္သည့္ ေမာ္တာမ်ားအထိ ေမာ္တာအမ်ဳိးအစားေပါင္း ဆယ္ခ်ီ၍ရွိသည္။ ဒီစီဓာတ္ခဲျဖင့္ လည္ပတ္ေသာ စီဒီ၊ ဒီဗီဒီ၊ ဓာတ္ျပားဖြင့္စက္၊ လက္ကိုင္ေဖာက္စက္၊ သစ္သီးေဖ်ာ္စက္၊ ဖုန္စုပ္စက္တို႔တြင္လည္း ေမာ္တာအေသးစားမ်ားသည္ အသံုးဝင္လွသည္။
အထူးျပဳေမာ္တာ (Specialty Motor) စာရင္းဝင္ ‘တစ္ထစ္ေရြ႕ေမာ္တာ’ (Stepper Motor) မွာ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ ေကာင္းလွသည္။ ထိုေမာ္တာ၏ လည္ပတ္ျခင္း တစ္ပတ္တိတိကို အထစ္ေပါင္းအညီအမွ် ခြဲေဝထားၿပီး လွ်ပ္စစ္တစ္ခ်က္ ပို႔လႊတ္လိုက္တိုင္း ေမာ္တာသည္ တစ္ထစ္ေရြ႕သြား၏။ ယင္းသို႔ျဖင့္ လိုအပ္ေသာ ေရြ႕လ်ားမႈကို အတိအက် ထိန္းေပးႏိုင္ျခင္းျဖစ္သည္။ တစ္ထစ္ေရြ႕ ေမာ္တာအမ်ိဳးအစားကို ကြန္ပ်ဴတာစာ႐ိုက္စက္မ်ားတြင္ လည္းေကာင္း၊ စက္မႈသံုး ကိရိယာ တန္ဆာပလာမ်ားတြင္လည္းေကာင္း တိက်အံကိုက္မႈ လိုအပ္သည့္ေနရာမ်ား၌ တပ္ဆင္အသံုးျပဳၾကသည္။
ဗို႔အားက်မႈေၾကာင့္ လုပ္ငန္းမွန္သမွ် ေမာ္တာအနည္းႏွင့္အမ်ား အသံုးျပဳရသျဖင့္ ပစၥည္းကိရိယာမ်ားကို ျမန္ဆန္စြာ ပ်က္စီးယိုယြင္းေစ႐ံုမွ်မက လုပ္ငန္းျဖစ္စဥ္ အဆင္ေျပေခ်ာေမြ႕မႈကိုလည္း အေႏွာင့္အယွက္ ျဖစ္ေစသည္။

ဗို႔အားအလြန္အမင္း က်သြားသည္ဆိုပါက ေမာ္တာမ်ားအား ကာကြယ္ရန္ အထိန္းအညႇိအျဖစ္ တပ္ဆင္ထားေသာ ေအာ္တိုထရန္စေဖာ္မာပင္လွ်င္ လွ်ပ္စီးလြန္ေၾကာင့္ ေလာင္ကြ်မ္းသြားႏိုင္သည္။
ဤေဆာင္းပါးတြင္ပါရွိသည့္ နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ လူအမ်ားနားလည္ သေဘာေပါက္လြယ္ေစရန္ ရည္ရြယ္၍ ေရးထားျခင္းျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အခ်ိဳ႕ေနရာတို႔၌ တိက်မွန္ကန္မႈ အားနည္းေကာင္း အားနည္းေနပါမည္။ ေဆာင္းပါးေနရာရရန္ အခက္အခဲလည္း ရွိေသာေၾကာင့္ ျပည့္ျပည့္စံုစံု ေရးသားေဖာ္ျပႏိုင္ျခင္း မရွိသည္ကိုလည္း နားလည္ၾကမည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္မိပါသည္။

အလ်ဥ္းသင့္လွ်င္ ဗို႔အားက်မႈက အီလက္ထရြန္နစ္ ပစၥည္းကိရိယာမ်ားအေပၚ ဆိုးက်ဳိးမည္သို႔ သက္ေရာက္မည္ဆိုသည္ကို ေရးသားတင္ဆက္ပါဦးမည္။

Source : https://www.facebook.com/ElevenMediaGroup/photos/a.211329105571387.50706.114803668557265/715518988485727/?type=1